Hằng năm Giáo hội dành riêng tháng 3 để tôn kính Thánh Giuse và mời gọi các Kitô hữu chiêm ngưỡng và học hỏi gương thánh nhân. Chúng ta đang sống trong tâm tình của Năm Thánh Linh Mục, việc tôn kính này lại mang nhiều ý nghĩa hơn, hầu giúp cho mọi người noi gương thánh nhân để sống sứ mạng làm con cái Chúa và anh chị em với nhau và với thụ tạo ngày một hoàn thiện hơn.  
Các trang sách Tin Mừng ít ỏi đề cập đến thánh Giuse không hề thuật lại cho chúng ta một lời nào của thánh nhân. Cuộc đời của thánh Giuse là một tình yêu thầm lặng. Nhưng những gì ngài đã sống, đã thực hiện trong vai trò một “người tôi trung” của Thiên Chúa, một người cha, một người chồng trong Gia đình Nazarét, cũng đủ toát lên một mẫu gương thánh thiện và công chính nơi ngài. Trong bài suy niệm này, ch1ung ta cùng chiêm ngưỡng thánh Giuse như là “mẫu gương của đời sống thánh hiến”. 
Theo quan điểm thần học hiện đại, thì đời sống tu trì hay thánh hiến là bước theo dấu chân của Đức Kitô sát hơn, hầu sống Giao Ước tình yêu với Thiên Chúa. Việc dấn thân quyết liệt của người tu sĩ được diễn tả trong lời tuyên khấn quen thuộc: “Tôi tuyên khấn cùng Thiên Chúa, giữ đức Vâng phục, Khó nghèo và Khiết tịnh”. Nghóa laø yeâu meán Thieân Chuùa vaø con ngöôøi: heát loøng “Khieát tònh”, heát linh hoàn “Vaâng phuïc”, heát söùc mình “Ngheøo khoù”. (x. J.C. Garcia Paredes, Đời tu, các lời khuyên Phúc Âm, Đỗ Ngọc Bảo chuyển ngữ, 2007, tr 53). Đây cũng chính là những gì mà thánh Giuse đã sống một cách sung mãn trước khi đời sống thánh hiến xuất hiện trong Giáo hội.  
Thánh Giuse sống vâng phục
Trong Tin Mừng Matthêu 1,19-20, thánh Giuse được trình bày như một người “công chính”. Theo ý hướng của Tin Mừng thứ nhất thì từ “công chính” ở đây được hiểu là lòng đạo đức được xây trên việc hoàn toàn trung thành với Lề luật. Thực vậy, khi đọc lại các trình thuật về thời thơ ấu của Chúa Giêsu, chúng ta nhận thấy thánh Giuse là người luôn luôn lắng nghe và luôn luôn đáp trả thánh ý Thiên Chúa, dù cho đó là những điều mà Ngài không mong đợi. Chẳng hạn trong việc thánh nhân, đang thắc mắc về sự mang thai của Maria, và ngài đã định tâm lìa bỏ Maria cách kín đáo. Nhưng ngay sau đó, thánh Giuse đã nghe lời sứ thần báo tin và mau mắn đón Maria về nhà mình. Rồi trong việc đem Chúa Giêsu và Mẹ Maria trốn sang Ai Cập và trở về Nazarét, ngài cũng cùng một sự vâng phục mau mắn như thế. Có lẽ hơn 30 năm trong mái nhà Nazarét ngài cũng luôn lắng nghe thánh ý Chúa và đáp trả một cách trung thành qua việc gìn giữ và bảo vệ Đức Maria và Chúa Giêsu, nhất là trong việc nuôi dưỡng và giáo dục Hài Nhi Giêsu. 
Sự vâng phục của thánh Giuse trước thánh ý nhiệm mầu của Thiên Chúa cũng như lời thưa “fiát” của Đức Maria đã phần nào thấm nhập vào đời sống kinh nguyện và lời rao giảng của Đức Giêsu sau này. Chúa Giêsu đã từng có một quyết định thể hiện sự vâng phục triệt để thánh ý Chúa Cha trong lúc Ngài đau khổ, cảm thấy bị xao xuyến, bị bỏ rơi trong Vườn dầu: "Lạy Cha, nếu có thể được, xin cho con khỏi phải uống chén này. Tuy vậy, xin đừng theo ý con, mà xin theo ý Cha."(Mt 26,40). Thư Do thái cũng đã diễn tả rất hay sự vâng phục của Chúa Giêsu: “Dẫu là Con Thiên Chúa, Ngài cũng đã phải trải qua nhiều đau khổ, mới học được thế nào là vâng phục” (Dt 6,8). 
Tinh thần vâng phục của thánh Giuse, đươc thể hiện trong lời khấn vâng phục của người tu sĩ hôm nay. Điều này Công đồng Vaticanô II tái khẳng định: “Nhờ khấn giữ đức vâng lời, các tu sĩ tận hiến ý muốn của mình như của lễ bản thân dâng lên Thiên Chúa, nhờ đó họ được kết hợp với ý muốn cứu rỗi của Ngài cách kiên trì và chắc chắn hơn” (Perfectae Caritatis, số 14). 
Tóm lại, Đời sống vâng phục của Thánh Giuse là sống cho Thiên Chúa, và hiến dâng cuộc đời cho tình yêu và đức ái trọn hảo mà không so đo hơn thiệt. Ngài đã chấp nhận kế hoạch của Thiên Chúa và đặt niềm tin nơi một mình Thiên Chúa. Chính nhờ sự tuân phục này mà kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa được thực hiện và hậu quả của nó hẳn sẽ làm cho đời sống của thánh Giuse thêm phong phú và hoàn thiện hơn, đồng thời nó cũng mở ra với những chiều kích khác của cuộc sống tròn đầy. 
Thánh Giuse sống khó nghèo
Nhìn vào cuộc sống của gia đình Nazarét, chúng ta thấy thánh Giuse đã sống một cuộc sống khó nghèo về vật chất và tinh thần cùng với Mẹ Maria và Chúa Giêsu. 
Thực vậy, Chúa Giêsu không chọn cho mình một người cha giàu có, nhưng Ngài đã chọn thánh Giuse một người thợ mộc nghèo, dân dã. Cảnh nghèo này được thánh Luca mô tả qua trình thuật Giáng Sinh. Ở Bêlem thánh Giuse không có đủ tiền để thuê phòng trọ cho Đức Maria, khi Mẹ đến giờ mãn nguyệt khai hoa. Vì thế, Chúa Giêsu đã phải sinh ra ở một nơi nào đó, bên vệ đường, nơi máng cỏ, trong gió sương vào mùa đông năm ấy. Và có lẽ những năm tháng nơi ngôi làng Nazarét, gia đình Thánh gia đã sống một cuộc sống thanh bần và lam lũ như bao người dân bình dân khác. Ơ đó, thánh Giuse đã phải hy sinh lao nhọc để đủ lương thực cho mẹ Maria và Chúa Giêsu. Là một người công chính, chắc ngài cùng với Mẹ Maria cũng đã chia sẻ một cách quãng đại cho những người nghèo khổ hơn mình. Điều mà sau này Chúa Giêsu nói: “Cho thì có phúc hơn là nhận”. Một cuộc sống thành bần “đói cho sạch, rách cho thơn” này đã ăn sâu vào trong lối sống của Đức Giêsu: “Con chim có tổ, con chồn có hang, nhưng con người không có chỗ gối đầu” (Lc 9, 58). 
Nhưng điều đáng bàn hơn vẫn là cuộc sống khó nghèo tinh thần của thánh Giuse. Ngài đã chấp nhận từ bỏ tất cả những kế hoạch riêng tư của cuộc đời, để đi theo tiếng gọi của Thiên Chúa, hiến thân phục vụ chương trình cứu độ của Ngài. Giá trị của khó nghèo nơi cuộc đời thánh Giuse là vâng Ý Chúa, sẵn sàng quên mình vì Chúa và người khác qua sự sẻ chia cuộc sốngi, những ưu tư, những vui buồn với Mẹ Maria và Chúa Giêsu. Nhờ thế, Ngài trở nên người giàu có về niềm vui, niềm hạnh phúc. Đời sống khó nghèo của thánh Giuse thể hiện một đời sống khó nghèo triệt để của Tin Mừng mà Chúa Giêsu sẽ rao giảng: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì nước trời là của họ” (Mt 5,3). 
Sư khó nghèo tuyệt thánh mà thánh Giuse đã sống được thể hiện nơi lối sống của Đức Kitô từ hơn hai nghìn năm trước, nay lại được đông đảo Kitô hữu bắt chước và noi theo. Điều đó thể hiện rõ trong giáo huấn của Công đồng Vaticanô II: “Nghèo khó tuyên xưng rằng Thiên Chúa là tài sản duy nhất và chân thật của con người. Được sống theo gương Đức Kitô, Đấng vốn “giàu sang phú quý đã tự trở nên nghèo khó” (2Cr 8,9), lời khấn thánh bần trở thành biểu tượng của sự trao ban bản thân trọn vẹn mà Ba Ngôi đã trao ban cho nhau” ((Perfectae Caritatis, số 13). Thánh Phanxicô Assisi thời Trung cổ là người chọn sống khó nghèo triệt để theo tin Mừng, ngõ hầu trả lời cho thách đố rao giảng Đức Kitô khó nghèo trong một Giáo hội giàu sang và trần tục. Ngài là hiện thân của khó nghèo vui tươi và đã biến khó nghèo thành trung tâm của linh đạo. Tài liệu Chung kết của Tổng Tu nghị Dòng Phanxicô, năm 2009 cũng mời gọi các tu sĩ Phan sinh trở về nguồn để sống tinh thần khó nghèo triệt để này: “Chúng ta đừng quên rằng sự hèn mọn của chúng ta, lấy sự hèn mọm của Đức Kitô làm gương mẫu […], phải được diễn ra thành những chọn lựa can đảm: những chọn lựa đó đưa chúng ta đến chỗ “từ bỏ những địa vị trong xã hội và Giáo hội, để với sự quyết tâm hơn, chúng ta chọn sống chiều kích bờ biên của đời sống tu trì, và trãi nghiệm tình trạng bên lề xã hội như cốt lõi của căn tính Phan sinh chúng ta” (Những người mang quà tặng Tin Mừng, số 23). 
Đời sống khó nghèo của thánh Giuse được thể hiện qua Giáo huấn và cuộc đời của Chúa Giêsu và đến lượt những giá trị này trở thành gương mẫu cho người tu sĩ hôm nay. Đó là tiêu chuẩn giúp chúng ta có được đời sống nghèo khó thanh thoát và vui tươi, thoát ra khỏi những bịn rịn về tiền bạc vật chất, nhưng biết quãng đại sẻ chia cho người nghèo khổ. Hơn nữa, sống nghèo trong xã hội hôm nay là biết sống trung thực với những giá trị Tin Mừng và can đảm đi ngược dòng với những tiêu chuẩn, những mức thang giá trị của xã hội tiêu thụ (x. Nguyễn Thái Hợp, Bước theo Đức Kitô, tr 181). 
Thánh Giuse sống khiết tịnh
Nhìn vào các tượng thánh Giuse, chúng ta thấy ngài được phác hoạ như cụ già, râu tóc bạc phơ, một tay bế Chúa Giêsu, tay kia cầm một nhành huệ trắng. Có lẽ người ta muốn diễm tả sự đồng trinh của thánh Giuse như một bông huệ trắng trong, thuần khiết. Hơn nữa, qua đó người ta cũng muốn bênh vực cho sự đồng trinh của Đức Maria. Đây là một truyền thống đạo đức tốt đẹp, chúng ta không muốn phủ nhận nó. Nhưng trong thực tế chúng ta có thể tưởng tượng thánh Giuse là một thanh niên đẹp trai, đạo đức và khoẻ mạnh. Một người như thế mới có thể chăm lo cho đời sống của gia đình Nazarét, nhất là trong việc bảo vệ và giáo dục Chúa Giêsu. Vậy, chúng ta lý giải thế nào về đời sống khiết tịnh của thánh Giuse trong khi ngài vẫn sống trong môi trường gia đình với vợ hiền và con ngoan như thế? 
Thánh Inhatiô thành Antiôkia cho rằng: “Ma quỷ không hề biết về sự trinh khiết, sự sinh con của của Đức Maria, cũng như về sự chết của Chúa, ba mầu nhiệm này hoàn toàn nằm trong bí mật của Thiên Chúa”. Cũng thể, ta có thể thêm một điều “Ma quỷ không hề biết về sự đồng trinh của thánh Giuse. Đây cũng là bí mật của Thiên Chúa”. Nhưng theo niềm tin truyền thống chúng ta biết được thánh Giuse có đời sống trinh khiết. 
Thánh Tôma Aqiunô đã lập luận rằng: Thánh Giuse được khỏi tội tổ tông từ lòng mẹ. Còn thánh Têrêxa tiến sĩ thì nối:"Thánh Giuse trong trắng tựa Thiên Thần, nên thiên Thần năng hiện đến cùng ông". Trong kinh cầu thánh Giuse, giáo hội vẫn tuyên xưng ngài là “Quan thầy của các kẻ đồng trinh”. 
Thực tế, Giáo hội cũng chưa bao giờ định tín về sự đồng trinh của thánh Giuse, nhưng nếu chúng ta xét xem một vị tiền hô của Chúa là Gioan Tẩy giả với vinh dự giới thiệu Chúa Giêsu mà còn được Thiên Chúa chuẩn bị từ lâu trong chương trình của Ngài, để cho thánh nhân không vướng vấn tội lỗi, phương chi thánh Giuse là Cha nuôi Chúa Giêsu, người sẽ được bồng bế, che chở, nuôi dưỡng Chúa Cứu Thế và Mẹ thánh của Ngài? Chắc rằng Thiên Chúa đã chọn lựa cho con của mình một người cha tốt lành thánh thiện và trinh sạch. 
Theo quan niệm của một số tác giả ngày nay thì: Qua các biến cố Giáng sinh của Chúa Giêsu, các thiên thần ca hát, các Đạo sĩ đến thờ lạy, rồi khi dâng Chúa trong đền thờ, các ngôn sứ đã nói tiên tri về Ngài…hẳn Đức Maria và thánh Giuse đã hiểu ra rằng trong Chúa Giêsu sự phong phú của tình yêu hôn ước của các ngài đã tròn đầy vượt quá mọi niềm mơ ước nhân loại.  
Hơn nữa, chúng ta cũng phải cúi đầu trước quyền năng của Thiên Chúa, vì ngài đã thực hiện một cách kỳ diệu nơi tình yêu của thánh Giuse và Đức Maria. Để hôm nay, chúng ta luôn tin tưởng rằng “Đức Maria là Đấng trọn đời đồng trinh”, và chúng ta cũng có thể nói và tin như thế với trường hợp thánh Giuse, Cha nuôi Con Thiên Chúa. (x. Lucien Deiss, Giuse Maria Giêsu, tr 54-55). 
Với những ý kiến này, chúngg ta có thể nói tình yêu của thánh Giuse dành cho Đức Maria là một tình yêu trinh sạch, vẹn toàn và vượt lên trên mọi ham muốn của trần gian.. Và như thế nó trở nên lời tiên tri về tình yêu vĩnh cửu tồn tại trong vương quốc Phục Sinh. Một tình yêu không bao giờ biết đến nhục dục, nhưng chỉ biết đến những nụ hôn của ân sủng. Một tình yêu không bao giờ chiếm hữu người yêu cho riêng mình, nhưng chỉ là một sự hiến thân thuần tuý. Một tình yêu canh giữ mọi phong phú của khác biệt giới tính và biến đổi chúng thành những tặng ân của ân sủng. 
Thực vậy, đời sống khiết tịnh của thánh Giuse là mẫu mực của tình yêu cho đời sống thánh hiến hôm nay. Điều mà Chúa Giêsu đã nói “Ai hiểu được thì hiểu”. Một tình yêu hiến thân cho Thiên Chúa “bằng một con tim không chia sẻ”, để làm chứng cho Nước trời ở trần gian. 
Tóm lại, thánh Giuse mãi là gương mẫu của đời sống thánh hiến, ngài đã sống và tiên báo trước một lối sống theo các giá trị Tin Mừng, điều mà về sau Chúa Giêsu đã sống, đã rao giảng và mời gọi các môn đệ bước theo Ngài, để đạt đến sự trọn lành Phúc Âm. 
Chúng ta cũng là những môn đệ của Đức Kitô, chúng ta tin rằng Ngài cũng đã yêu thương và chọn gọi chúng ta làm môn đệ của Ngài. Và như thế, chúng ta cũng đang mang trên cuộc đời chúng ta sứ mạng trở thành dấu chỉ Nước Trời, dấu chỉ về niềm hy vọng Kitô giáo cho một thế giới trần tục hóa và con người đang chìm trong sự vô vọng và bế tắc. 
Nhờ lời chuyển cầu của thánh Giuse, xin Chúa ban ơn, giúp sức cho mỗi người trong chúng ta biết không ngừng noi gương thánh Giuse và sống trung thành với những gì chúng ta đã cam kết trong bí tích Thánh tẩy và trong lời khấn hứa với Thiên Chúa, hầu làm cho đời sống của chúng ta luôn trổ sinh những bông hoa thánh thiện và lừng ngát hương thơn cho Chúa và anh chị em xung quang chúng ta.