“Đức tin là một nhân đức đối thần do Thiên Chúa ban,

nhưng được Giáo Hội truyền đạt qua giòng lịch sử”.

Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI

loạt bài giáo lý về Đức Tin Thứ Tư 31/10/2012

 bài thứ 3 về Bản Chất Giáo Hội của Đức Tin

Anh chị em thân mến,

Chúng ta tiếp tục cuộc hành trình của chúng ta trong việc suy niệm về Đức Tin Công Giáo. Tuần vừa rồi tôi đã cắt nghĩa rằng đức tin là một tặng ân, vì chính Thiên Chúa là Đấng đã khởi đầu và đến gặp gỡ chúng ta. Bởi thế đức tin là việc đáp ứng ở chỗ chúng ta tiếp nhận Ngài như là một nền tảng vững vàng cho đời sống của chúng ta. Đức tin là một tặng ân biến đổi đời sống của chúng ta, vì đức tin giúp chúng ta có thể trông nhìn bằng cặp mắt của Chúa Giêsu, Đấng hoạt động trong chúng ta và hướng chúng ta về tình yêu mến Thiên Chúa và những người khác.

Hôm nay, tôi muốn tiến một bước xa hơn trong việc chia sẻ của chúng ta, cũng được bắt đầu bằng một số vấn nạn: Phải chăng đức tin chỉ là những gì riêng tư và cá thể? Phải chăng đức tin chỉ liên quan đến con người riêng của tôi thôi? Phải chăng tôi chỉ sống đức tin một mình thôi? Tác động đức tin thực sự là một tác động cá thể chuyên biệt xẩy ra trong thâm tâm thầm kín nhất của con người chúng ta và báo hiệu cho thấy một sự đổi thay về hướng đi, một cuộc hoán cải bản thân. Chính đời sống của tôi được đánh dấu bằng một khúc quanh và nhận được một hướng đi mới.

Trong phụng vụ Phép Rửa, vào lúc thề hứa, vị cử hành yêu cầu biểu lộ đức tin và nêu lên câu hỏi thế này: Anh chị em có tin vào Thiên Chúa là Cha Toàn Năng hay chăng? Anh chị em có tin vào Chúa Giêsu Kitô là Con của Ngài hay chăng? Anh chị em có tin vào Thánh Linh hay chăng? Theo lịch sử thì các câu hỏi này được đặt ra cho từng người lãnh nhận phép rửa, trước khi dìm họ ba lần vào trong nước. Cả đến hôm nay nữa, câu trả lời vẫn có tính cách cá nhân: “Tôi tin”.  Thế nhưng niềm tin tưởng của tôi không phải là thành quả của vấn đề suy nghĩ riêng của tôi, hay là sản phẩm về những suy tưởng của tôi. Trái lại, niềm tin là hoa trái của một mối liên hệ, của một cuộc đối thoại bao gồm việc lắng nghe, lãnh nhận và đáp ứng. Nó là một cuộc trao đổi với Chúa Giêsu khiến tôi ra khỏi cái “tôi” tự khép kín của mình để tôi có thể hướng về tình yêu của Thiên Chúa là Cha. Nó như là một cuộc tái sinh trong đó tôi khám phá ra rằng tôi được liên kết với chẳng những Chúa Giêsu mà còn với tất cả những ai đã bước đi và những ai đang tiếp tục bước đi trên cùng một con đường. Và cuộc tái sinh này, một cuộc tái sinh được bắt đầu nơi phép rửa, sẽ tiếp tục qua suốt cuộc sống. 

Tôi không thể nào xây dựng đức tin của cá nhân tôi trên một cuộc trao đổi riêng tư với Chúa Giêsu, vì đức tin  được Thiên Chúa ban cho tôi qua cộng đồng các tín hữu là Giáo Hội. Đức tin liệt kê tôi vào thành phần đông đảo tín hữu, trong một mối hiệp thông không phải chỉ thuần về phương diện xã hội, mà hơn thế nữa, được bắt nguồn sâu xa từ tình yêu vĩnh hằng của Thiên Chúa, Đấng mà nơi chính bản thân mình là mối hiệp thông Cha, Con và Thánh Thần – Đấng là Tình Yêu Ba Ngôi. Đức tin của chúng ta thực sự là riêng tư chỉ khi nào nó cũng có tính cách cộng đồng. Nó chỉ có thể là đức tin của tôi nếu nó sống động trong “cái chúng tôi” của Giáo Hội, nếu nó là đức tin của chúng ta, là đức tin chung của một Giáo Hội duy nhất.

Vào ngày Chúa Nhật, khi chúng ta đọc “Kinh Tin Kính” (Kinh “Tôi Tin Kính”) trong Thánh Lễ, chúng ta diễn tả bản thân mình ở ngôi thứ nhất, thế nhưng chúng ta tuyên xưng một đức tin duy nhất của Giáo Hội như là một cộng đồng. Kinh “Tôi Tin Kính” mà chúng ta tuyên xưng theo cá nhân được liên kết với một ca đoàn bao la rộng lớn kéo dài cả về thời gian lẫn không gian, trong đó mỗi một người thực sự góp phần vào một thứ đa âm điệu hòa hợp của đức tin. Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo tóm gọn điều này một cách rất rõ ràng như sau: “’Việc tin tưởng’ là một tác động của giáo hội. Đức tin của Giáo Hội có trước, sản sinh, nâng đỡ và nuôi dưỡng đức tin của chúng ta. Giáo Hội là mẹ của tất cả mọi tín hữu. ‘Không ai có Thiên Chúa là Cha mà lại không có Giáo Hội là Mẹ’ (Thánh Cyprian)” (số 181). Bởi thế, đức tin được hạ sinh trong Giáo Hội, dẫn đến Giáo Hội và sống trong Giáo Hội. Đó là điều rất quan trọng cần phải nhớ lấy.

Vào lúc mở màn cho cuộc thám hiểm của Kitô giáo, khi Thánh Thần hiện xuống bằng quyền lực trên các vị môn đệ vào ngày Lễ Ngũ Tuần, như được thuật lại trong Sách Tông Vụ (cf, 2:1-13), thì Giáo Hội sơ khai lãnh nhận sức mạnh để thi hành sứ vụ được Vị Chúa phục sinh trao phó cho mình, đó là truyền bá Phúc Âm, tin mừng về Vương Quốc của Thiên Chúa, đến hết mọi nơi trên trái đất này, và hướng dẫn hết mọi người đến chỗ gặp gỡ Đức Kitô phục sinh cũng như đến đức tin cứu độ. Các Tông Đồ đã vượt qua hết mọi lo âu sợ hãi trong việc loan báo những gì các vị đã nghe, đã thấy và bản thân đã cảm nghiệm  về Chúa Giêsu. Nhờ quyền lực của Thánh Linh, các vị bắt đầu nói bằng các thứ ngôn ngữ mới, công khai loan báo mầu nhiệm các vị đã chứng kiến thấy.

Bởi thế, trong Sách Tông Vụ, chúng ta đã được thuật lại về bài giảng trọng đại được Thánh Phêrô thực hiện vào Ngày Lễ Ngũ Tuần. Ngài bắt đầu bằng một đoạn trích sách Tiên Tri Joel (3:1-5), nói về Chúa Giêsu và công bố cái cốt lõi của đức tin Kitô giáo, ở chỗ: Người là Đấng đã dồi dào làm ích cho tất cả mọi người, và được Thiên Chúa chứng thực bằng các phép lạ và những việc thế lực, bị đóng đanh và sát hại, thế nhưng Thiên Chúa đã làm cho Người sống lại từ trong kẻ chết, đặt để Người làm Chúa và là Đấng Thiên Sai. Nhờ Người, chúng ta đã tiến tới với ơn cứu độ sau hết như được các vị tiên tri loan báo, và bất kỳ ai kêu đến danh hiệu của Người đều được cứu độ (cf Acts 2:17-24). Nhiều người nghe thấy những lời của Thánh Phêrô đã cảm thấy bản thân nhức nhối; họ đã thống hối tội lỗi của mình và lãnh nhận phép rửa, nhận lãnh tặng ân Thánh Linh (cf Acts 2:37-41).

Cuộc hành trình của Giáo Hội được khởi sự là như thế đó. Giáo Hội là cộng đồng thực hiện việc loan truyền này qua không gian và thời gian, một cộng đồng của Dân Thiên Chúa được thiết lập trên giao ước mới trong máu của Chúa Kitô, mà các phần tử của cộng đồng này không thuộc về bất cứ một phe nhóm xã hội hay sắc tộc đặc biệt nào mà là thành phần nam nữ thuộc hết mọi quốc gia và văn hóa. Giáo Hội là một dân “công giáo” nói những thứ ngôn ngữ mới và mở ra một cách phổ quát để đón nhận hết mọi người, một dân vượt lên trên hết mọi biên cương bờ cõi và không còn bất cứ một rào cản nào. Thánh Phaolô nói: “Ở đây không còn Hy Lạp hay Do Thái, cắt bì hay không cắt bì, man di mọi rợ, Scythian, nô lệ, tự do, mà Chúa Kitô là tất cả và ở trong tất cả” (Col 3:11).

Bởi vậy, từ những ngày đầu tiên của mình, Giáo Hội đã là một nơi chốn của đức tin, một nơi chốn truyền đạt đức tin, một nơi chốn mà nhờ phép rửa, chúng ta được đắm mình vào Mầu Nhiệm Vượt Qua của Cái Chết và Phục Sinh của Chúa Kitô, một mầu nhiệm giải thoát chúng ta khỏi ngục tù tội lỗi, ban cho chúng ta quyền tự do làm con cái và dẫn chúng ta vào mối hiệp thông cùng Thiên Chúa Ba Ngôi. Đồng thời chúng ta cũng được đắm mình vào một mối hiệp thông với những anh chị em khác trong đức tin, với toàn thể Thân Mình của Chúa Kitô, nhờ đó chúng ta thoát khỏi cái lẻ loi cô độc của mình. Công Đồng Chung Vaticanô II nhắc nhở chúng ta rằng: “Thiên Chúa không thánh hóa con người và cứu độ con người thuần túy theo cá nhân, không liên hệ hay dính dáng gì giữa họ với nhau. Trái lại Ngài muốn mang con người lại với nhau thành một dân tộc duy nhất, một dân nhận biết Ngài trong chân lý và phụng sự Ngài trong thánh thiện” (Dogmatic Constitution, Lumen Gentium, 9).

Nhắc lại phụng vụ Phép Rửa một lần nữa, chúng ta có thể nhận thấy rằng vào lúc kết thúc những lời thề hứa là chúng ta từ bỏ sự dữ và đáp rằng “tôi tin” đối với những chân lý chính yếu của đức tin, thì vị cử hành tuyên bố rằng: “Đó là đức tin của chúng ta. Đó là đức tin của Giáo Hội và chúng ta hãnh diện tuyên xưng đức tin ấy trong Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta”. Đức tin là một nhân đức đối thần do Thiên Chúa ban nhưng được Giáo Hội truyền đạt qua giòng lịch sử. Khi viết cho giáo đoàn Côrintô, Thánh Phaolô lập lại rằng ngài đã truyền lại cho họ Phúc Âm chính ngài đã lãnh nhận (cf 1Cor 15:3).

Có một móc nối liên tục trong đời sống của Giáo Hội, nơi việc loan truyền Lời Chúa, trong việc cử hành các Bí Tích, một thứ móc nối vươn tới chúng ta mà chúng ta gọi là Truyền Thống. Truyền Thống cung cấp cho chúng ta sự bảo đảm rằng những gì chúng ta tin tưởng đều là sứ điệp nguyên tuyền của Chúa Kitô, được các vị Tông Đồ rao giảng. Cốt lõi của việc loan báo ban đầu này đó là biến cố về Cái Chết và Phục Sinh của Chúa, từ đó phát xuất tất cả gia sản đức tin. Công Đồng Chung Vaticanô II nói: “Việc giảng dạy của vị tông đồ này, một việc giảng dạy được diễn tả một cách đặc biệt nơi các cuốn sách được linh ứng, đã được bảo trì bởi một thứ không ngừng liên tục các vị giảng dạy cho đến ngày cùng tháng tận” (Dogmatic Constitution Dei Verbum, 8). Thế nên, nếu Thánh Kinh chất chứa Lời Chúa thì Truyền Thống của Giáo Hội bảo trì Lời Chúa và trung thành truyền đạt Lời Chúa, nhờ đó con người ở hết mọi thời đại có thể tiến tới với nguồn phong phú bao la của Lời Chúa và được thăng hóa nhờ những kho tàng ân sủng của Lời Chúa. Như vậy, Giáo Hội, “nơi việc giảng dạy của mình, đời sống và việc tôn thờ của mình, đang kéo dài và truyền đạt cho tất cả mọi thế hệ toàn thể những gì chính Giáo Hội là, toàn thể những gì Giáo Hội tin tưởng” (ibid.)

Sau hết, tôi muốn nhấn mạnh rằng chính trong cộng đồng giáo hội mà đức tin của cá nhân mới tăng trưởng và chín mùi. Thật là lý thú khi nhận thấy rằng trong Tân Ước chữ “các thánh” ám chỉ toàn thể Kitô hữu – và chắc chắn không phải tất cả Kitô hữu đều có những tính chất cần thiết để được Giáo Hội tuyên bố là thánh. Vậy đâu là chủ ý trong việc sử dụng từ ngữ này? Sự kiện đó là những ai có đức tin nơi Chúa Kitô Phục Sinh và sống đức tin này đều được kêu gọi trở thành mô phạm cho người khác, bằng việc làm cho họ giao tiếp với Con Người và Sứ Điệp của Chúa Giêsu, Đấng mạc khải cho thấy Dung Nhan của vị Thiên Chúa hằng sống. Điều này cũng đúng với cả chúng ta nữa, ở chỗ, một Kitô hữu để cho mình dần dần được dẫn dắt và hình thành theo đức tin của Giáo Hội – bất chấp nỗi yếu hèn của họ, các giới hạn của họ và những khó khăn của họ – thực sự trở nên một cửa sổ mở ra cho ánh sáng của vị Thiên Chúa hằng sống, một cửa sổ lãnh nhận ánh sáng này và truyền đạt ánh sáng ấy cho thế giới. Trong Thông Điệp Redemptoris mission – sứ vụ của Đấng Cứu Thế, Chân Phước Gioan Phaolô II đã khẳng định rằng “hoạt động truyền giáo là những gì canh tân Giáo Hội, là những gì tái sinh động đức tin và căn tính Kitô giáo, và cống hiến nhiệt tình mới cũng như động lực mới. Đức tin được kiên cường khi đức tin được cống hiến cho người khác!” (số 2).

Khuynh hướng lan tràn ngày nay trong việc đẩy lui đức tin vào lãnh vực riêng tư là những gì phản lại với chính bản chất của đức tin. Chúng ta cần Giáo Hội trong việc củng cố đức tin của chúng ta cũng như trong việc cảm nghiệm được các tặng ân của Thiên Chúa: Lời của Ngài, các Bí Tích, sự nâng đỡ của ân sủng và chứng từ yêu thương. Nhờ đó, “cái tôi” của chúng ta biến thành “cái chúng tôi” của Giáo Hội – sẽ có thể nhận thấy chính mình như là một thụ nhân và là tham dự viên vào một biến cố trổi vượt hơn bản thân mình: cái cảm nghiệm về mối hiệp thông với Thiên Chúa, Đấng thiết lập mối hiệp thông nơi con người. Trong một thế giới mà cá nhân chủ nghĩa dường như đang chi phối các thứ liên hệ của con người, khiến họ trở thành mong manh mỏng dòn hơn bao giờ hết, thì đức tin kêu gọi chúng ta hãy trở thành Giáo Hội, tức là trở thành những kẻ mang tình yêu và mối hiệp thông của Thiên Chúa đến cho tất cả nhân loại (cf. Pastoral Constitution Gaudium et Spes, 1).  Xin cám ơn anh chị em đã lắng nghe.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo tín liệu được Zenit phổ biến ngày 31/10/2012 (những chỗ được in đậm lên là do tự ý của người dịch trong việc làm nổi bật những điểm chính yếu quan trọng)