Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này,
rằng không phải tất cả mọi người đều công bằng, tất cả mọi người
đều chân thật. Nhưng xin thầy hãy dạy cho cháu biết cứ mỗi kẻ vô
lại ta gặp trên đường phố thì ở đâu đó sẽ có một người chính
trực, cứ mỗi một chính trị gia ích kỷ, ta sẽ gặp một nhà lãnh
đạo tận tâm.
Bài học này sẽ mất nhiều thời gian tôi biết,
nhưng xin thầy hãy dạy cho cháu biết rằng mỗi một đồng đô la
kiếm được do công sức lao động của mình bỏ ra còn quý giá hơn
nhiều so với 5 đô la nhặt được trên hè phố.
Xin hãy dạy cho cháu biết cách chấp nhận thất
bại và cách tận hưởng niềm vui chiến thắng. Xin hãy dạy cho cháu
tránh xa sự đố kị. Xin hãy dạy cho cháu biết được bí quyết của
niềm vui chiến thắng thầm lặng. Dạy cho cháu biết được rằng
những kẻ hay bắt nạt người khác nhất lại là những kẻ dễ đánh bại
nhất.
Xin hãy giúp cháu nhìn thấy thế giới kỳ diệu
của sách, nhưng cũng hãy cho cháu có đủ thời gian để lặng lẽ suy
tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên
bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh nắng và những bông hoa nở
ngát bên đồi xanh.
Ở trường xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp
nhận thi trượt còn vinh dự hơn gian lận trong khi thi. Xin giúp
cháu có niềm tin vào ý kiến riêng của bản thân, dù tất cả mọi
người đều cho rằng ý kiến đó hoàn toàn sai lầm.
Xin hãy dạy cho cháu biết cách đối xử dịu dàng
đối với những người hoà nhã và cứng rắn đối với những kẻ thô
bạo. Xin tạo cho cháu sức mạnh để không chạy theo đám đông khi
tất cả mọi người đều chỉ biết chạy theo thời thế.
Xin dạy cho cháu biết phải lắng nghe tất cả
mọi người nhưng cũng cần phải sàng lọc những gì nghe được qua
một tấm lưới chân lý để cháu chỉ đón nhận những gì tốt đẹp.
Xin hãy dạy cho cháu biết cách mỉm cười khi
buồn bã. Xin hãy dạy cho cháu biết rằng không có sự xấu hổ trong
những giọt nước mắt. Xin hãy dạy cho cháu biết chế giễu những kẻ
yếm thế và cẩn thận trước sự ngọt ngào đầy cạm bẫy.
Xin hãy dạy cho cháu biết rằng có thể bán cơ
bắp và trí tuệ cho người ra giá cao nhất, nhưng không bao giờ
cho phép ai ra giá mua trái tim và tâm hồn mình.
Xin hãy dạy cho cháu ngoảnh tai làm ngơ trước
một đám đông gào thét và đứng thẳng người bảo vệ những gì cháu
cho là đúng Xin hãy đối xử dịu dàng với cháu nhưng đừng vuốt ve
nuông chiều cháu bởi vì chỉ có sự thử thách của lửa mới tôi
luyện được những thanh sắt cứng rắn.
Xin hãy cho cháu biết rằng cháu phải luôn có
niềm tin tuyệt đối vào bản thân bởi vì khi đó cháu sẽ có niềm
tin tuyệt đối vào nhân loại.
Đây quả là một yêu cầu quá lớn, thưa thầy,
nhưng xin thầy cố gắng hết mình. Nếu được như vậy thật là điều
tuyệt vời đối với con trai tôi.
Abraham Lincoln
Phần Quảng Diễn và Thêm Ý
1- Cuộc
đời không phải chỉ toàn những cái xấu nhưng xấu tốt lẫn lộn,
sống ở đời ta phải chấp nhận nó và cho những kẻ dữ, kẻ xấu biết
rằng còn rất nhiều người tốt đang giữ gìn và phát triển công lý,
công đạo. Những người này được sự kính phục của mọi người dù họ
không có quyền cao chức trọng hay giầu có. Ngược lại kẻ phá bỏ
công lý, công đạo (lẽ phải ở đời) bị khinh khi, đàm tiếu và bị
xử theo pháp luật khi pháp luật nghiêm chỉnh.
2- Tiền
mình kiếm ra mình tiêu mới đáng hãnh diện. Tiền nhặt được ở
ngoài đường, dù không có tội nhưng không hãnh diện. Tiền do đè
nén, hà hiếp hay xách nhiễu người ta mà có càng là điều nhục
nhã. Kẻ không biết nhục với những hành động đó thì chẳng còn gì
để nói nữa.
3- Biết
chấp nhận thất bại để sau đó tu chí đứng lên làm lại mới được
kính phục. Luôn giữ trên môi một nụ cười dù đời “không thuận
thảo” với mình. Không ganh tị, đố kị nhưng hoà ái, trung dung.
Biết tận hưởng niềm vui chiến thắng thầm lặng, không ồn ào,
không khoe khoang. Những kẻ hay khoe khoang là những kẻ có nhiều
nhược điểm nhất. Chấp nhận thi trượt còn hơn là đậu mà gian lận.
Bằng cấp chỉ đo được kiến thức một cách tương đối. Không có bằng
cho đạo đức, nhân ái, bao dung mà mỗi người cần, lãnh đạo cũng
như thường dân. Những kẻ thất bại mà yếm thế, chán đời là những
kẻ hèn yếu, nhu nhược không đáng được trọng.
4- Tôn
trọng tuyệt đối Lẽ phải và Sự Thật, những giá trị cao quý nhất
của đời sống. Bỏ Lẽ Phải và Sự Thật, mớ sự việc của nhân sinh
chỉ còn lại một đống phế liệu. Khi đã nắm vững sự thật và công
lý, không gì có thể lay chuyển nổi ta nữa dù ta chỉ có một mình
và bên kia là số đông.
5- Đi
với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy. Hoà dịu với người
tử tế, thẳng thắn với kẻ hung bạo chỉ biết dùng sức mạnh của võ
lực. Biết lắng nghe mọi người rồi rút ra những điều quý giá mà
ta không có trước khi nghe.
6- Dùng
tay chân và trí óc để mưu sinh nhưng không bán đạo đức và lương
tâm của mình cho bất cứ thế lực nào muốn lợi dụng mình làm tay
sai cho họ trong những việc bất chính nhất là những việc có
phương hại đến những người đang cùng sống với ta trong xã hội.
7-
Thẳng thắn nói lên công lí và công đạo dù chỉ có một mình mình
một phe. Bậc cha mẹ, thầy cô xin đừng nuông chiều trẻ em vì tạo
cho chúng những tính xấu: ỷ lại, lười biếng, chính hai tính xấu
này giết chúng sau này.
8-
Thiết lập và xây đắp niềm tin vào bản thân (tự tin) để làm mọi
việc. Người có niềm tự tin ắt sẽ có tự trọng. Có tự trọng sẽ giữ
liêm sỉ, không làm điều tà khuất. Người không còn liêm sỉ (không
biết xấu hổ vì những điều xấu mình làm) sẽ chẳng còn gì để nói
nữa.
9- Đào
tạo con người cần đến một kỹ thuật cao. Học làm người học suốt
đời không hết.“Dạy con từ thuở lên ba” trẻ thơ được học cái gì
nó sẽ thể hiện ra đời sống sau này khi trưởng thành. Ấu học (cái
học khi còn thơ) là điều tối quan trọng.
10-
Người muốn mở mang trí tuệ cần phải có sách nhưng không thể là
con “mọt sách” mà phải nhìn xa trông rộng ra thế giới bên ngoài
để chiêm nghiệm nhiều điều khó tìm hoặc không có trong sách vở.
Cổ nhân nói:”Tận tín ư thư bất như vô thư” cũng là điều hữu lý
vậy. |