“... Em không cần con phải đậu
hay đậu cao. Em chỉ sợ nhìn thấy con em đau khổ và suy sụp khi
thất bại !”. Lời nhắn của cô em gái có con vừa thi học sinh giỏi
cấp thành phố khiến tôi muốn nói với em : Hãy dạy con mình cách
chịu đựng và vượt qua thất bại!
Bạn hạnh phúc khi con học giỏi,
thành công nhưng cũng có lúc bạn phải khổ sở, thậm chí đau khổ
khi con mình thất bại.
Cậu con trai của tôi là một
người khá thông minh, nhanh nhẹn và sáng tạo. Từ khi còn rất
nhỏ, bé đã học chơi cờ vua. Lên cấp II, con tôi đã có "một kho"
cúp chiến thắng các giải đấu thiếu nhi. Huấn luyện viên luôn
khen ngợi nó, bạn bè ngưỡng mộ nó. Thế nhưng một ngày kia, mọi
chuyện bỗng trở thành tai họa khi nó gặp những thất bại đầu
tiên. Nó nổi nóng, đập phá, gầm gừ một cách đáng sợ. Cuối cùng,
chúng tôi đành phải quyết định ngưng việc luyện tập và tham gia
thi đấu của con. Chúng tôi muốn nó suy nghĩ lại và có cái nhìn
bình tĩnh hơn với cả chuyện thắng và thua.
Còn cậu con trai của em gái tôi
thì khác. Nó học rất giỏi và thường đứng đầu lớp. Thế nhưng từ
ngày lên cấp 3, mọi việc không còn được như vậy nữa. Nó chỉ đứng
đầu trong một số môn. Lần đầu tiên, khi biết vị trí đứng đầu lớp
không còn thuộc về mình, Bình thất vọng và khổ sở đến mức mẹ nó
chỉ sợ nó tự tử. Kỳ thi học sinh giỏi lần này chưa có kết quả,
nhưng nhìn con bước ra khỏi cuộc thi không còn chút sinh khí
nào, mẹ nó đã biết rằng nó làm bài không như ý. Nó ủ rũ và chán
chường đến mức khiến cả nhà hoảng sợ.
Gia đình đã phải tổ chức một
cuộc vui nho nhỏ để động viên tinh thần thằng bé. Và bây giờ cả
nhà gần như nín thở chờ kết quả thi dù đã động viên nó rất
nhiều, nào là học tài thi phận, nào là chuyện thi cử có khi còn
phụ thuộc vào may mắn…
Trong cuộc sống hôm nay, bạn
luôn được các chuyên gia tâm lý khuyên: hãy dạy con lòng tự tin,
tự hào và kiêu hãnh về chính bản thân mình. Rằng tất cả những
phẩm chất đó sẽ dẫn con đến với những thành công trong sự nghiệp
mai sau. Chính vì thế, khi con mình thất bại, không ít ông bố bà
mẹ đổ lỗi cho....ngoại cảnh, thậm chí là đổ lỗi cho những người
khác.
Cũng như em gái tôi, thay vì nói
với con trai rằng: “Con hãy rút kinh nghiệm xem, có phải do con
quá chủ quan mà không chịu học những phần đó, do con quá tự tin
mà không ôn bài kỹ... nên con không làm được bài hay không” thì
em gái tôi lại nói: “Đề thi kỳ quái quá, mẹ nghe nhiều người nói
vậy”… chẳng hạn ! Và thế là thay vì dạy con cách vượt qua những
tình huống khó khăn bằng cách rút kinh nghiệm của thất bại, em
gái tôi chỉ cố gắng làm cho con hết buồn…
Tôi đã thử hỏi “Làm sao dạy con
vượt qua thất bại?” để hỏi nhiều người quen. Mỗi người có một
câu trả lời khác nhau. Và phần lớn tập trung vào giải pháp như
tôi và cô em gái đã làm. Hoặc cấm con không cho làm việc đó nữa,
hoặc tìm cách đổ lỗi thất bại ấy cho một ai khác. Tất cả những
giải pháp đó dường như là sự chọn lựa dễ dàng nhất nhưng hình
như nó có hại nhiều hơn có lợi cho con bạn. Vậy đâu là giải
pháp?
Hãy giúp trẻ rút kinh nghiệm
Hãy dành lời khen cho con nếu
bạn biết rằng nó đã hết sức cố gắng, ngay cả khi nó không thành
công như bạn mong đợi, đừng quá thất vọng và đổ lỗi cho người
khác. Hãy cùng trẻ tìm ra những gì khiến nó dù hết sức cố gắng
nhưng vẫn chưa thành công.
Biết động viên con
Những điểm số hiện tại không
phải là thước đo sức học tập của con, vị trí thứ hai không có
nghĩa là con không giỏi. Ngày hôm qua con đã bệnh nặng, con sốt,
nhưng con đã hết sức cố gắng và điều đó với mẹ mới là quan trọng
nhất. Những lời như thế của bạn sẽ có tác dụng khích lệ con trẻ.
Bạn cũng đừng phóng đại hay
thu nhỏ sự việc
Ai cũng đã từng thất bại trong
cuộc đời mình, hãy làm cho trẻ hiểu được điều đó bằng cách lấy
dẫn chứng từ chính những gì bạn đã từng trải qua. Cũng đừng im
lặng khi trẻ thất bại, điều ấy sẽ làm chúng căng thẳng nhiều hơn
với thắc mắc: "Vì sao mẹ và bố cũng không muốn nói tới điều đó?
Có lẽ mình đã làm họ thất vọng kinh khủng”.
Đừng mang những mơ ước của
mình áp đặt lên con trẻ
Bạn rất mong con thành công
trong môn toán. Bạn nghĩ chỉ có giỏi toán mới được gọi là học
sinh giỏi. Thế nhưng con bạn lại thích học… sinh vật. Với bạn
điều ấy thật là vớ vẩn. Và vì thế, khi điểm toán của con chỉ
trung bình, trong khi điểm sinh vật của nó tuyệt đối, nó được
chọn vào đội đi thi học sinh giỏi môn sinh vật, bạn cũng chẳng
thèm để ý, chẳng thèm khen ngợi, chẳng thèm chia sẻ niềm vui với
con!
Con bạn sẽ có con đường thành
công riêng phù hợp với chúng. Và nhiệm vụ của bạn là khích lệ
chúng làm bất cứ điều gì mà chúng mong ước và có thể đặt hết
tình cảm, nhiệt huyết của mình vào, chứ không phải bị lôi cổ
theo những lối đi mà bạn chọn.
Nếu bạn bình tĩnh, con bạn sẽ
bình tĩnh
Khi trẻ nổi nóng hay rủ rũ, bạn
rất lo lắng. Nhưng có những người thật sai lầm khi họ cũng nổi
nóng hay ủ rũ theo. Hãy dạy con cách kiềm chế cảm xúc của mình
bằng cách làm gương cho con. Hãy ngồi xuống, trò chuyện với con
một cách ôn tồn và lắng nghe con khóc, rên rỉ, than thở một cách
điềm tĩnh. Con bạn sẽ học theo gương của bạn ngay lập tức khi nó
hiểu rằng chưa có gì là ghê gớm xảy ra và không có gì là không
thể cứu vãn.
Và cuối cùng điều quan trọng
nhất là bạn hãy thể hiện cho con thấy dù con thành công hay thất
bại, bạn vẫn yêu nó hơn tất cả chứ không phải là những điểm số
hay chiến thắng.
Bạn yêu con vì chính con, chứ
không phải vì con là một cậu bé tuyệt vời, hơn hẳn những cậu bé
khác. Điều đó sẽ giúp trẻ an tâm và tin tưởng vào chính mình
hơn! |