Chuyện càng lúc càng thêm nghiêm trọng, khi giữa tháng sáu vừa
rồi, chị Lan được cô giáo chủ nhiệm lớp mầm non của bé Linh mời
đến để trao đổi về vấn đề giữa bé và các bạn trong lớp. Theo lời
cô giáo, trong giờ sinh hoạt cùng các bạn, không hiểu tranh
giành đồ chơi thế nào, bé Linh đã ném khối rubic vào một bạn,
khiến mặt bạn ấy bị chảy máu. Bị cô phê bình, bé òa lên khóc nức
nở rồi dùng dằng xách cặp đòi tự đi về. “Nghe cô giáo kể mà mình
bàng hoàng. Ban đầu chỉ nghĩ là do tính đua đòi thường thấy của
trẻ nhỏ, có ai ngờ lại thành ra cơ sự như thế”, chị Lan buồn rầu
nói.
Đối với chị Tuyết (quận Tân Bình, TP HCM), chuyện về cậu con
trai 6 tuổi tên Huy của vợ chồng chị lại càng thêm phức tạp.
Đang ở tuổi ăn tuổi lớn, so với nhiều bé trai khác, Huy tỏ ra
khá đằm tính, ít vòi vĩnh bố mẹ. Mọi phát triển về thể chất lẫn
tâm lý của Huy đều ở mức bình thường, duy chỉ có điều, những khi
Huy tập trung suy nghĩ hay thực hiện một công việc gì, bé thường
có thái độ cáu kỉnh, bực dọc.
“Một lần dùng cơm tối xong, cả nhà đang quây quần xem tivi thì
nghe cái 'rầm' ở phòng riêng của bé. Hoảng hốt, vợ chồng mình
chạy ù sang thì thấy dưới sàn vung vãi những miếng xếp hình
lego, còn bé thì đang ôm gối khóc rưng rức. Thì ra là mãi không
xếp được hình mẫu trên sách, bé tức tối ném mạnh bộ đồ chơi
xuống đất. Kể từ đó, mình thấy bé có vẻ hay bực bội, thậm chí
khóc lóc mỗi khi không đạt được mục tiêu nào đó”, chị Tuyết lo
lắng tâm sự.
Theo bộ chuẩn phát triển cho trẻ 5 tuổi được Bộ Giáo dục & Đào
tạo công bố hồi tháng 7/2010, khả năng kiềm chế những cảm xúc
tiêu cực là một trong những chỉ số quan trọng cho thấy trẻ có
thể phát triển về mặt tình cảm và quan hệ xã hội hay không. Mới
đây, một nghiên cứu theo dõi 1.000 trẻ em từ khi chào đời đến
tuổi 30 của Đại học Duke (New Zealand) cũng đã chỉ ra, những trẻ
thiếu khả năng kiềm chế cảm xúc khi đến tuổi trưởng thành sẽ mắc
những sai lầm như hút thuốc, có thai trong lúc học phổ thông, bỏ
học giữa chừng,... Ngoài ra, những đứa trẻ như thế khi ra đời sẽ
phải chịu sự thua kém về thu nhập, địa vị xã hội so với các trẻ
bình thường.
Tại những diễn đàn trực tuyến dành cho các bậc phụ huynh ở Việt
Nam, những chủ đề xoay quanh hội chứng thiếu kiềm chế cảm xúc
tiêu cực ở trẻ cũng nhận được đông đảo sự quan tâm của các ông
bố bà mẹ, xen lẫn những ý kiến bàn luận trái chiều nhau. Ở một
chủ đề bàn luận về vấn đề này của diễn đàn webtretho..., thành
viên có nickname hangphuong... nhận định: “Bé còn tuổi đang lớn,
việc tự do thể hiện cảm xúc là điều nên được khuyến khích. Cứ để
bé thoái mải phát triển tâm lý, không nên áp đặt quá mức”. Trong
khi đó, một số thành viên khác lại có ý kiến hoàn toàn ngược
lại: “Đây không chỉ là vấn đề tâm lý thông thường, mà còn liên
quan sâu sắc đến tính cách của trẻ. Nên uốn nắn trẻ ngay từ đầu,
nếu cứ để như thế đến tuổi trưởng thành thì hậu quả khó mà hình
dung nổi!”
Tiến sĩ Ngô Xuân Điệp, Trưởng Bộ môn Tâm lý học, ĐH KHXH&NV TP
HCM cho biết, việc trẻ thiếu kiềm chế cảm xúc là một trong những
vấn đề khá phổ biến hiện nay. Đa phần trẻ em ở thành phố, sinh
ra trong bệnh viện rồi về nhà, do ít tiếp xúc với môi trường bên
ngoài, nên khả năng vận động của trẻ bị hạn chế, trẻ không có
nhiều cơ hội trải nghiệm được bản thân, dẫn đến những ức chế
nhất định trong tâm lý của trẻ.
“Hơn nữa, do nhiều bậc phụ huynh hiện nay có xu hướng ép trẻ làm
nhiều thứ, từ chế độ ăn, chế độ ngủ, ép trẻ phải học quá sớm,
quá nhiều, thậm chí còn ép trẻ luyện chữ đẹp,…mà chưa thực sự
lắng nghe, tôn trọng sở thích của trẻ, dẫn đến việc trẻ chỉ biết
nghe theo sự sắp xếp của bố mẹ mà thiếu sự sẻ chia, không tự do
phát huy phát huy được bản thân, khi đó trẻ sẽ căng thẳng khi
gặp một vấn đề nan giải, bức bối”, Tiến sĩ Ngô Xuân Điệp nhấn
mạnh.
Ngoài ra, việc bố mẹ quá nuông chiều trẻ cũng là một trong những
nguyên nhân gây nên việc trẻ không kiểm soát được cảm xúc. Do
quen với việc được chiều chuộng nên khi một yêu cầu, đòi hỏi nào
đó không được đáp ứng, trẻ cũng thường có biểu hiện vòi vĩnh
bằng mọi cách.
Về lâu dài việc trẻ hay la hét, nóng tính, thiếu khả năng kiềm
chế sẽ có những ảnh hưởng nguy hiểm đối với việc hình thành nhân
cách sau này. Trẻ dễ thiếu kiên nhẫn trong cuộc sống, trong giải
quyết công việc.
Khi trẻ đang có biểu hiện giận dữ, thiếu kiềm chế cảm xúc, cần
phải lôi kéo trẻ sang các hoạt động khác. Đối với trẻ lớn cần
nhẹ nhàng đặt những câu hỏi để trẻ ý thức được hành động của
mình. Nên cho trẻ tiếp xúc với tivi dưới 2 tiếng mỗi ngày, thời
gian tiếp xúc với bố mẹ mỗi ngày tối thiểu phải được 2 tiếng.
Bên cạnh đó, giáo viên ở trường cũng cần phải đối xử công bằng
với các trẻ. Bố mẹ nên lựa chọn hình thức giải trí phù hợp cho
trẻ, hướng trẻ đến các trò chơi với hình thức chơi mà học, học
mà chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian để trẻ tăng khả năng
khám phá bản thân, tiến sĩ Điệp chia sẻ.