Trước hiệu quả lan toả của mô hình giáo
dục Học kỳ quân đội, nhiều phụ huynh có tâm lý nhắm mắt "đẩy" con vào
đây với hy vọng trẻ sẽ thay đổi hoàn toàn. Song đến khi hiệu quả không
như ý, họ lại đâm ra thất vọng.
Khoảng 3 năm nay, sau thành công của
chương trình giáo dục kỹ năng sống mang tên "Học kỳ quân đội" do Trung
tâm thanh thiếu niên miền Nam (trực thuộc trung ương Đoàn) khởi xướng,
hiện đã có 60 đơn vị khác tổ chức mô hình này. Những tên gọi gần giống
như "trại hè quân đội" hay "trại hè kỹ năng sống"... kéo dài từ 4 đến 10
ngày, song chất lượng thì "thượng vàng hạ cám".
Một số phụ huynh nhìn nhận về khóa học
như một "chiếc đũa thần" nhiệm màu. Họ kỳ vọng chỉ cần học ở đây, trẻ sẽ
biến đổi tâm tính hoàn toàn từ xấu trở thành tốt, trong khi bố mẹ không
có thời gian chăm sóc đến con. Thậm chí nhiều teen sau khi đi học có
những biến đổi tích cực thời gian đầu, song về đến nhà tiếp tục được
nuông chiều nên "ngựa quen đường cũ". Chứng kiến cảnh này, cha mẹ lại
đâm ra thất vọng.
Như trường hợp của em Dũng từng tham
gia học kỳ quân đội do Trung
tâm thanh thiếu niên miền Nam (quận 3, TP HCM) tổ chức. Sau khi học lớp
Bộ sinh sơ cấp về, em đã biết tự giác gấp mùng mền, chăn chiếu và rửa
chén giúp mẹ. "Nhưng được mấy hôm thôi, rồi mẹ bảo không cần phải vất
vả, cứ để cho người giúp việc làm. Thế là em cũng thôi luôn", cậu bé 14
tuổi hồn nhiên kể.
Trên một trang diễn đàn làm cha mẹ, phụ
huynh có nick name Kim Thuy cũng than thở: "Năm ngoái chắt chiu cả tháng
lương để dành cho con trai tham gia học kỳ quân đội. Về đến nhà, được
mấy ngày đầu cháu rất ngoan, có vẻ tiến bộ rõ rệt, biết giúp đỡ và
thương bố mẹ hơn, nhưng khoảng một tuần sau thì đâu lại vào đó. Tôi nghĩ
chương trình 10 ngày chưa đủ mà nên là một hoặc 2 tháng".
Xét từ góc độ giáo dục, Thạc sĩ Giáo
dục học Phạm Phúc Thịnh, Chuyên viên tư vấn trung tâm Nhịp cầu hạnh phúc
cho rằng, tính cách của một con người cần phải được rèn luyện liên tục
và trong thời gian lâu dài chứ không thể chỉ nhờ một khóa học.
"Gieo suy nghĩ gặt hành động. Gieo hành
động gặt thói quen. Gieo thói quen gặt tính cách. Gieo tính cách gặt số
phận", ông nói. Theo ông, trong quá trình "gieo, gặt" đó, gia đình vẫn
là môi trường quan trọng nhất đóng vai trò quyết định, còn nhà trường và
xã hội chỉ là nhân tố hỗ trợ hoặc tạo đà bước đầu.
Ông Thịnh nhận định, ngay cả khi cho con
theo học tại "chiếc nôi" giáo dục tạo kỹ năng sống nổi tiếng, mà về đến
nhà trẻ lại được nuông chiều hoặc cha mẹ không quan tâm tiếp tục giúp
con rèn luyện những gì đã học, thì có nhồi nhét kỹ năng nhiều cũng chỉ
như muối bỏ biển.
Cũng trăn trở về vấn đề này, bà
Nguyễn Thị Kim Liên, Phó giám đốc thường trực Trung tâm Thanh thiếu niên
miền Nam bày tỏ với VnExpress.net, không ít phụ huynh đến ghi
danh cho trẻ theo học kỹ năng tại đây trong tâm thế "bỏ tiền để mua nhân
cách cho con". Thậm chí khi thấy "quý tử" ăn uống kham khổ trong thời
gian nhập ngũ, một số người "xót" con và đề nghị trung tâm đưa đến khách
sạn 5 sao để huấn luyện.
Cá biệt hơn, có những bậc sinh thành
không làm gương sáng cho con mà bản thân vẫn còn những tật xấu như nói
dối, trộm cắp hay làm nghề đâm thuê chém mướn... Nên theo nhìn nhận của
bà Liên, dù bản thân các em có tiến bộ sau khóa học thì khi về nhà, trở
về với môi trường cũ thì trẻ lại tiếp tục lối sống như trước.
Học kỳ quân đội
là mô hình giáo dục kỹ năng dựa trên sự tác động của tập thể, tấm gương
của giáo viên và điều phối viên để tác động cải hóa từng cá nhân tham
gia. Nếu ở nước ngoài, đây thuần túy là một chương trình giáo dục theo
thiết chế quân đội, thì khi về Việt Nam, yếu tố kỷ luật được gạn lọc bớt
và thay vào đó đẩy mạnh những giá trị về gia đình, khơi dậy tình yêu
thương, lòng biết ơn cha mẹ, ông bà, anh chị em... thông qua những bài
học và tấm gương hiếu thảo.
Trên thực tế cũng ghi nhận, nhiều phụ
huynh vốn là tiến sĩ, bác sĩ nhưng không bảo ban được con vì khoảng cách
tuổi tác. Song khi cho con tham gia những khóa học kỹ năng, các em đã có
những thay đổi tích cực nhờ sự giúp đỡ các điều phối viên (vốn là những
sinh viên, đoàn viên trẻ xuất sắc đã được đào tạo để am hiểu tâm lý tuổi
teen).
Vì thế, theo bà Liên, sau khi trẻ tiếp
thu được những bài học giá trị và thay đổi tâm tính theo hướng tích cực
thì nhiệm vụ của gia đình phải tiếp tục "nuôi dưỡng" nó. "Chúng tôi cũng
chỉ đóng vai trò là yếu tố xã hội phụ trợ, còn gia đình vẫn là nền tảng
quan trọng nhất", bà khẳng định.
Mặc dù hiện nay chương trình Học kỳ quân
đội được biết đến như một mô hình giáo dục kỹ năng sống hiệu quả, song
bản thân bà Liên cũng thừa nhận, sự biến đổi này không hoàn toàn giống
nhau ở các học viên. "Có em thay đổi hoàn toàn 100% nhưng cũng có em chỉ
được 1%, thậm chí có em không tiến bộ... Và chúng tôi vẫn tiếp tục ghi
nhận ý kiến, học hỏi để thay đổi chương trình cho phù hợp hơn", bà nói.
Trước ưu tư của nhiều phụ huynh muốn cho
con học nhưng băn khoăn vì mức học phí khá tốn kém (trung bình từ 4 đến
20 triệu đồng tùy theo địa bàn và thời lượng), bà Liên giải thích, mức
phí này dành để chi các khoản đóng bảo hiểm, ăn uống, quân phục, đồng
phục cho học viên và trả thù lao cho giảng viên... Riêng đối với những
học sinh nghèo hiếu học, con em gia đình có công với cách mạng, con của
cán bộ quân đội... đều được xét miễn giảm phí.
Bên cạnh đó, trung tâm còn có những khóa
học kỹ năng miễn phí hoặc giá mềm từ 50.000 đến 1,5 triệu đồng như: học
làm nông dân (1,5 triệu đồng trong 3 ngày), trui rèn và trưởng thành
(800.000 đồng trong 2 ngày), học làm người có ích (300.000 đồng trong 2
ngày)...
Hiện nay theo chỉ đạo của Bí thư trung
ương Đoàn, Trung tâm thanh thiếu niên miền Nam đang tiếp tục tập huấn
chuyển giao mô hình học kỳ quân đội này cho 63 tỉnh thành trong cả nước.
Một số tỉnh Đăk Lăk, Kiên Giang... đã bước đầu gặt hái thành công khi tổ
chức chương trình này. |