LUY GONZAGA MARIA, CMC

35.  ARIÔ PHỦ NHẬN THIÊN TÍNH NGÔI CON

Trong khi Giáo hội Công giáo rao giảng Ngôi Chúa Con bằng Ngôi Chúa Cha, từ thuở đời đời Ngôi Cha sinh ra Ngôi Con cùng một bản thể; thì linh mục Ariô chủ trương Ngôi Con Thiên Chúa chỉ là một thụ tạo không hơn không kém, và không hiện hữu đồng thời với Đức Chúa Cha, Ariô phủ nhận thiên tính của Ngôi Con. Đứng trước sự sai lạc về đức tin Công giáo của Ariô, thánh Giám mục Alêxanđria lấy lời dịu hiền khuyên bảo, cảnh cáo để ông khỏi sai lạc chân lý. Nhưng sau nhiều cuộc đàm đạo qua đi mà không mang lại một hiệu quả nào. Ariô cố chấp không trở lại, lại còn tuyên truyền lập bè đảng, lôi kéo một số linh mục và tín hữu theo mình.

Năm 320, Đức Giám mục Alêxanđria triệu tập công đồng gồm 100 Giám mục xứ Ai Cập và Siria. Ngài cho mời Ariô đến cắt nghĩa minh bạch lời dạy của ông. Nhưng khi nghe những lời ngạo mạn, cố tình phản tín lý căn bản Công giáo, cả công đồng cương quyết lên án lý thuyết sai lầm ấy, đồng thời tuyên án tuyệt thông nếu Ariô không thành khẩn trở về với Giáo hội. Nhưng thay vì vâng phục, Ariô lại tìm cách phát triển bè rối của ông tại Ai Cập và Palestin. Ông đã khéo lôi kéo được nhiều Giám mục, đặc biệt có Êusêbiô Nicôđêmi và Êusêbiô Cêsarê thuộc xứ Palestin… Đối lại, Đức Giám mục Alêxanđria viết nhiều thư cắt nghĩa rõ ràng thái độ của ngài đối với Ariô cho mọi người hiểu, đồng thời nêu lên những sai lầm của Ariô. Qua những bức thư ấy, người ta càng ngày càng nhận rõ chủ đích cao cả, kết tinh của lòng bác ái, đức tính cương nhu của vị thánh Giám mục này.

Lợi dụng lòng tin tưởng của hoàng đế Contantinôpôli, Êusêbiô Nicôđêmi viết thư cho các Giám mục Tiểu Á và Cận đông vận động xiết chặt hàng ngũ ủng hộ Ariô và chống lại Đức Giám mục Alêxanđria. Ariô cũng viết thư trình bày các giáo thuyết của ông cho các Giám mục. Đồng thời Êusêbiô cổ động triệu tập hai công đồng với mục đích ủng hộ Ariô, một tại Bitini và một tại Palestin.

Đức Giám mục Alêxanđria cương quyết trung thành bảo vệ chân lý, ngài tìm mọi cách ngăn chặn âm mưu của bè rối Ariô. Ngài viết thư vạch rõ những âm mưu đen tối của Êusêbiô và Ariô trong những công đồng sắp tới. Trong thư, ngài nêu cao tinh thần anh dũng, sẵn sàng chết để bảo vệ mọi chân lý thánh thiện của đạo Công giáo. Đồng thời ngài cũng viết thư đệ trình lên Đức Thánh Cha Sylveste về mọi công việc xảy ra.

Trước tình hình rối ren của Giáo hội Đông phương, hoàng đế Contantinôpôli, vì sự thúc đẩy của Nicôđêmi đã viết thư trách Đức Giám mục Alêxanđria và Ariô đã gây nên sự náo động vô ích… Ông Ôsiô Côđu, một người nổi tiếng khôn ngoan thông thái, được ủy nhiệm trao thư và dàn xếp nhiều vấn đề khác. Ông Ôsiô đã triệu tập công đồng tại thành Alêxanđria. Công đồng đề cập đến nhiều vấn đề nhưng vẫn không đưa lại một quyết định nào về sự đàn áp bè rối Ariô. Họ đòi phải có công đồng chung. Và sau đó một công đồng chung được triệu tập tại Nicê. Mặc dầu tuổi già sức yếu, Đức Giám mục Alêxanđria cũng đến dự. Đi với ngài là thầy sáu Athanasiô trẻ tuổi. Tại công đồng, Athanasiô đã làm hãnh diện Đức Giám mục và tỏ ra xứng đáng là người kế vị ngài sau này. Kết quả công đồng tại Nicê là bè rối Ariô bị luận án… Còn gì vui sướng hơn cho các chiến sĩ anh dũng của Chúa Kitô. Hoàng đế không ngớt lời ca tụng đức tính cao cả và những hoạt động đáng phục của vị thánh Giám mục này. Sau đó, Đức Giám mục Alêxanđria càng nỗ lực hoạt động để dập tan mọi ảnh hưởng của bè rối Ariô. Nhưng vừa được năm tháng thì ngài ngã bệnh và từ trần.