Hỏi: Nghe nói trước đây có chức “nữ Phó Tế” trong Giáo Hội, vậy tại sao nay không c̣n nữa ? Cũng xin giải thích thêm về nhiệm vụ của Phó Tế hiện nay.
Trả
lời: Chức vụ Phó Tế bắt
nguồn từ thời các Thánh Tông Đồ chọn 7 người “ được tiếng tốt ,đầy Thần
Khí, và khôn ngoan” để các Tông Đồ đặt tay cầu nguyện và trao cho nhiệm vụ
phuc vụ việc ăn uống cho các tín hữu sơ khai , đặc biệt cho các “bà goá Do
Thái theo văn hoá Hy Lạp”.Công việc này được giao cho họ để giúp các Tông
Đồ rănh rang “chuyên lo cầu nguyện và phục vụ lời Chúa” ( x. Cv 6: 1-2) .
Đây là nguồn gốc phát sinh nhu cầu phó tế trong Giáo Hội Sơ khai.
Về sau, v́ nhu cầu giúp rửa tội cho các nữ tân ṭng mà một số phụ nữ được chọn để phục vụ cho nhu cầu đặc biệt này. Lư do là trong mấy thế kỷ đầu , việc rửa tội cho các người tân ṭng (catechumens) được thực hành theo thể thức d́m ḿnh xuống nước (immersion) Theo đó, trong đêm Vọng Phục Sinh ( Easter Vigil)các người tân ṭng được xếp hàng trước giếng rửa tội. Đến giờ đă định, các đèn nến được tắt bớt quanh khu vực này và các người tân ṭng phải cởi hết y phục ra và lội xuống giếng nước dể d́m ḿnh 3 lần trong đó. Sau đấy , từ giếng nước bước ra, họ được một hay hai,ba Thầy Sáu đỡ lên và trao cho bộ y phục trắng mặc vào để tượng trưng cho sự đổi mới hoàn toàn về mặt thiêng liêng.Nhưng điều bất tiện là về phía các nữ tân ṭng. Họ cũng phải cởi bỏ y phục cũ ra và lội xuống giếng nước ,dĩ nhiên là trong khu vực dành riêng cho ho. V́ thế, để tránh bất tiện cho nam phó tế phục vụ trong hoàn cảnh này,Giáo Hội Sơ khai đă chọn nữ phó tế (deaconess) để giúp các nữ tân ṭng bước ra khỏi giếng và mặc y phục mới vào trong đêm rửa tội.Đây là lư do chính phát sinh nhu cầu nữ phó tế trong thời sơ khai.
Về sau , thể thức rưả tội được thay đổi, không buộc phải d́m người xuống nước nữa , nên nhu cầu nữ phó tế cũng không c̣n cần thiết .. Công Đồng Nicea khóa thứ nhất năm 525,với giáo luật số 19, chỉ nh́n nhận các “nữ phó tế” này là các “ người thường dân =laypersons” mà thôi v́ họ không được truyền chức phó tế đúng nghĩa mà chỉ được chọn v́ nhu cầu giúp rửa tội cho nữ tân ṭng như nói ở trên.
Trong thời sơ khai, các phó tế chỉ có nhiệm vụ phục vụ cho những nhu cầu vật chất như ăn uống của giáo dân mà thôi.,v́ trong thời ấy , các tín hữu sống quây quần thành những cộng đoàn đặt dưới quyền coi sóc thiêng liêng của các Tông Đồ.Họ ăn uống chung và làm việc chung ,tham dự chung các nghi thức phụng vụ nơi các tư gia.
Ngày nay, Phó tế không c̣n làm những việc phục vụ thuần vật chất như xưa kia nữa mà chủ yếu là phục vụ Bàn Thánh với Linh mục và Giám Mục.
Hiện nay . chức phó tế là một trong ba chức thánh (Ordo) của Giáo Hội Công
Giáo dành cho 2 bậc sống sau đây :
1- Phó tế chuyển tiếp ( Transitional deacon): dành
cho các Đại chủng sinh muốn tiến lên lănh chức Linh mục ( priesthood). ( bó
buộc phải lănh chức Phó Tế trước khi được thụ phong chức linh mục)
2- Phó tế vĩnh viễn (permanent deacon): dành
cho các ông đă có gia đ́nh. Gọi là vĩnh viễn v́ các phó tế này không tiến
lên hàng linh mục bao lâu c̣n sống trong bậc gia đ́nh. Khi người phối ngẫu
qua đời, nếu muốn, phó tế vĩnh viễn có thể xin học thêm để được thụ phong
linh mục.
Nhiệm vụ của phó tế nói chung là phụ giúp cho Linh mục và Giám mục trong các thánh vụ( phục vụ Bàn Thánh) như sửa soạn Lễ vật (bánh rượu) ,xông hương, công bố Lời Chúa( đọc Phúc Âm)và trao Ḿnh Thánh Chúa . Phó Tế được năng quyền (faculty) để giảng Lời Chúa, được chứng hôn phối , chủ sự nghi thức an táng, rửa tội và dạy giaó lư thể theo yêu cầu và cho phép của Cha Xứ nơi phó tế được ủy nhiệm phục vu.
Phó Tế không được giải tội, xức dầu, thêm sức và cử hành Thánh lễ.
- Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn