Tông hiến mới về giáo triều Roma bắt đầu có hiệu lực
Một trang sử mới của Giáo triều Roma được mở ra: từ Chúa Nhật
5/6 này, Lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống, Tông hiến mới về giáo
triều Roma với tựa đề: “Praedicate Evangelium - Các con hăy loan
báo Tin Mừng”, bắt đầu có hiệu lực. Đâu là viễn tượng đổi mới
này?
Tông hiến được ĐTC Phanxicô công bố ngày 19/3 năm nay, thay thế
Tông hiến “Pastor Bonus - Mục tử nhân lành”, do thánh Gioan
Phaolô 2 ban hành cách đây 34 năm, hồi tháng 6 năm 1988. Việc áp
dụng Tông Hiến mới sẽ trải qua vài năm thử nghiệm và những năm
tới đây, người ta sẽ thấy tính hiệu quả của Văn kiện mới trong
việc cải tổ giáo triều.
Vài điểm mới nổi bật
Từ nay, các cơ quan Ṭa Thánh, trừ các ṭa án, đều được gọi là
“Dicastero” và không c̣n phân biệt giữa “Congregazione”, Bộ, hay
là Hội đồng như cho đến nay. Trên nguyên tắc các “Dicastero” đều
b́nh đẳng về phẩm giá, nhưng có 3 bộ đứng hàng đầu, trước tiên
là Bộ Loan báo Tin Mừng, được ĐTC đích thân đảm nhận chức vụ Bộ
trưởng (Prefetto) của Bộ này để chứng tỏ sự quan tâm đặc biệt
của ngài, đồng thời nói lên tầm quan trọng hàng đầu của việc
truyền giảng Tin Mừng, một “Giáo Hội đi ra”.
Trong Bộ này, phụ giúp ĐTC có hai vị Quyền Bộ Trưởng
(Pro-Prefetto) đảm trách hai phân bộ: Phân bộ thứ I đặc trách
các vấn đề cơ bản trong việc loan báo Tin Mừng trên thế giới,
trước đây là nhiệm vụ của Hội đồng Ṭa Thánh tái truyền giảng
Tin Mừng; và Phân bộ thứ II đặc trách về việc loan báo Tin Mừng
cho dân ngoại và các giáo phận mới thuộc vùng truyền giáo, cụ
thể là Bộ Loan báo Tin mừng như cho đến nay.
Bộ Giáo lư Đức tin trước kia đứng đầu trong các Bộ, nay đứng
hàng thứ hai sau Bộ Loan báo Tin Mừng. Bộ này gồm có hai phân
bộ: thứ I là thăng tiến và bảo vệ toàn vẹn đạo lư đức tin và
luân lư; thứ II là phân bộ kỷ luật. Thuộc bộ này, có Ủy ban thần
học quốc tế và Ủy ban Ṭa Thánh bảo vệ trẻ vị thành niên.
Bộ Bác ái. Đây là một sự thăng cấp sở từ thiện của ĐTC. Nay vị
phụ trách được gọi là Bộ trưởng. Cho đến nay được gọi là Chánh
sở từ thiện của ĐTC và danh xưng này vẫn được giữ nguyên trong
Tông Hiến mới.
Các bộ khác và 3 ṭa án hầu như không có thay đổi đáng kể. Riêng
Bộ Văn hóa và Giáo dục được h́nh thành bằng cách gộp lại Hội
đồng Ṭa Thánh về văn hóa và Bộ giáo dục Công Giáo.
Về phương diện kinh tế, th́ vẫn có Hội đồng Kinh tế gồm 8 hồng y
và 7 giáo dân chuyên gia, có nhiệm vụ canh chừng về các cơ cấu
và hoạt động quản trị, tài chánh của các cơ quan trung ương Ṭa
Thánh. Một điểm mới đặc biệt liên quan đến Bộ này là tại Bộ kinh
tế sẽ thành lập Phân bộ nhân viên Ṭa Thánh. Thẩm quyền này
trước đây thuộc Phủ Quốc vụ khanh.
Hiện nay Bộ Kinh tế đang nghiên cứu việc du nhập các biện pháp
khuyến khích và khen thưởng, đào tạo nội bộ, lập kế hoạch và
tuyển chọn nhân sự để nâng cao giá trị khả năng chuyên môn,
thăng tiến t́nh hiệp thông và tham gia sứ mạng của ḿnh. Phân bộ
cũng có những chương tŕnh huấn luyện, và tạo điều kiện dễ dàng
cho sự thuyên chuyển nội bộ và nâng cao khả năng chuyên môn của
các nhân viên Ṭa Thánh. Sẽ có một hệ thống đánh giá khách quan
công việc của mỗi người.
Một điểm đáng chú ư khác là vấn đề lương bổng và những khích lệ.
Đây là điều mới mẻ tại Ṭa Thánh. Để gia tăng động lực của các
nhân viên, ngoài những mức lương bổng đă được ấn định, Bộ nghiên
cứu việc lập thêm một hệ thống tiền thưởng cho những người xứng
đáng, dựa trên thủ tục đánh giá hoạt động của họ.
Thay đổi nhân sự
Trong thời gian tới đây, ĐTC sẽ tiến hành những bổ nhiệm mới cho
giáo triều để thực thi chương tŕnh cải tổ. Một số vị sẽ được
củng cố trong nhiệm vụ hiện tại, như ĐHY Michael Czerny, ḍng
Tên, 75 tuổi, mới được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Phục vụ Phát
triển con người toàn diện. Một số khác, nhất là những vị cao
tuổi có thể sẽ rời chức vụ. Ví dụ ĐHY Leonardo Sandri, người
Argentina gốc Ư, 78 tuổi và làm Tổng trưởng Bộ các Giáo Hội Công
Giáo Đông phương từ 14 năm nay, tức là 3 nhiệm kỳ, hoặc ĐHY Luis
Ladaria, ḍng Tên, 78 tuổi, Tổng trưởng Bộ Giáo lư đức tin từ 5
năm nay (2017).
ĐHY Oscar Rodriguez, ḍng Don Bosco, TGM Tegucigalpa, Honduras,
Điều hợp viên Hội đồng 7 HY cố vấn của ĐTC, nhấn mạnh tầm quan
trọng quyết định của việc bổ nhiệm các vị lănh đạo mới trong
giáo triều. Ngài nói: “Tôi tin rằng cuộc cải tổ này không thể áp
dụng cho những người đă thi hành nhiệm vụ ở đây v́ đă tṛn 5 năm
ở giáo triều và phải từ nhiệm, tuy có thể gia hạn thêm 5 năm,
nhưng tôi nghĩ rằng để áp dụng Tông hiến mới cần có những người
mới.” (EFE 7-5-2022).
Với quy luật được khẳng định trong Tông Hiến mới, mỗi nhiệm kỳ
của các chức sắc trong giáo triều sẽ là 5 năm, và được gia hạn 1
lần thêm 5 năm, như vậy có khả thể thay đổi nhân sự nhiều hơn,
và sự quốc tế hóa giáo triều như Công đồng chung Vatican 2 yêu
cầu, có hy vọng được thực hiện tốt đẹp hơn.
Thực vậy, 9 năm sau khi ĐGH Phanxicô cai quản Giáo Hội, giáo
triều Roma vẫn có đại đa số là người Âu Châu, chiếm 79% các chức
vụ lănh đạo, trong đó gần 1 nửa là người Ư. Tiếp đến là Tây Ban
Nha 8%, Pháp và Hoa Kỳ mỗi nước chiếm 6%. Hiện thời không có vị
lănh đạo nào người Phi châu hoặc từ Úc châu. ĐHY Peter Turkson
người Ghana, trước đây làm Bộ trưởng Phục vụ Phát triển con
người toàn diện, nhưng không được ĐTC gia hạn, và hiện làm Chủ
tịch các Hàn lâm viện Ṭa Thánh về khoa học và khoa xă hội, một
vai tṛ “khiêm nhường” hơn nhiều so với trước kia.
Con đường c̣n dài
ĐHY Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Ṭa Thánh, tuyên bố hôm 10/4
vừa qua trong một cuộc phỏng vấn, rằng việc công bố Tông Hiến
mới và bắt đầu có hiệu lực không nhất thiết có nghĩa là kết thúc
cuộc cải tổ giáo triều Roma và các cơ quan mới có thể được thiết
lập thêm. ĐHY nói: “Giáo triều Roma là một tổ chức sinh động, dĩ
nhiên nó luôn tiến hành theo những chỉ dẫn của ĐTC.”
Nguồn: vaticannews.va (04.6.2022) |