ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ CHIA SẺ VỀ Ư MUỐN CANH TÂN GIÁO HỘI, VỀ CÔNG ĐỒNG
VATICAN II
VÀ TÍNH HIỆP HÀNH
Vatican News (28.02.2023) - Trong
cuộc phỏng vấn của hai tuần báo Kitô giáo “Tertio” và “Dimanche” của Bỉ
, ngoài chủ đề cuộc chiến ở Ucraina, điều Đức Thánh Cha hết sức quan
tâm, điều ngài xem như một thất bại cá nhân khi không thể ngăn đổ máu
thêm nữa và những lời kêu gọi đối thoại không ngừng, ngài đặc biệt nói
đến ư muốn canh tân Giáo hội ngay từ khi bắt đầu lănh đạo Giáo hội, đến
Công đồng Vatican II và Thượng Hội đồng về hiệp hành đang diễn ra trong
Giáo hội.
Ngày 28/2/2023, hai tuần báo Kitô giáo “Tertio” và “Dimanche” của Bỉ đă
đăng nội dung một cuộc phỏng vấn Đức Thánh Cha, được thực hiện ngày
19/12 năm ngoái (2022), hai ngày sau khi Đức Thánh Cha tṛn 86 tuổi.
Cuộc phỏng vấn kéo dài 45 phút, dài hơn chương tŕnh dự tính 15 phút,
được thực hiện nhằm kỷ niệm 10 năm Đức Thánh Cha Phanxicô được bầu chọn
làm Giáo hoàng - ngày 13/3/2023.
Khi được biết cuộc phỏng vấn sẽ được đăng nhân dịp kỷ niệm 10 năm kế vị
Thánh Phêrô, nghĩa là hơn 3 tháng sau ngày phỏng vấn, Đức Thánh Cha lo
lắng hỏi người phỏng vấn: “Nếu có điều ǵ xảy ra với tôi trong thời gian
chờ đợi th́ sao?”. Nhưng với tính hài hước, ngài nói thêm rằng một xuất
bản sau khi ngài qua đời sẽ cho phép ngài nói lời cuối cùng “từ ngôi
mộ”. Và cuộc phỏng vấn đă diễn ra trong bầu khí vui vẻ, không có nghi
thức hoặc thủ tục.
Trong cuộc phỏng vấn, ngoài chủ đề cuộc chiến ở Ucraina, điều Đức Thánh
Cha hết sức quan tâm, điều ngài xem như một thất bại cá nhân khi không
thể ngăn đổ máu thêm nữa và những lời kêu gọi đối thoại không ngừng,
ngài đặc biệt nói đến ư muốn canh tân Giáo hội ngay từ khi bắt đầu lănh
đạo Giáo hội, đến Công đồng Vatican II và Thượng Hội đồng về hiệp hành
đang diễn ra trong Giáo hội. Bên cạnh đó, Đức Thánh Cha không quên nhấn
mạnh rằng phụng tự và phục vụ phải đi đôi với nhau. Ngài nói: “Một Giáo
hội thuần túy phụng tự th́ không phải là một Giáo hội; cũng thế, một
Giáo hội thuần túy ‘xă hội’ th́ không phải là một Giáo hội.”
Sau đây là một phần nội dung của cuộc phỏng vấn.
Thưa Đức Thánh Cha, tên ngài chọn khi làm Giáo hoàng cũng bao gồm một
chương tŕnh nghị sự. Theo gương Thánh Phanxicô Assisi, ngài muốn xây
dựng lại và đổi mới Giáo hội, ngài quan tâm đến người nghèo và trái đất,
ngài hoạt động v́ ḥa b́nh và coi trọng đối thoại liên tôn. Một sợi chỉ
đỏ khác để hiểu triều đại giáo hoàng của ngài chính là Công đồng Vatican
II (1962-1965), ngay cả khi ngài là vị Giáo hoàng đầu tiên không tham dự
Công đồng. Tại sao việc tiếp tục thực hiện Công đồng đó lại quan trọng
đối với ngài như vậy?
- Các nhà sử học nói rằng phải mất một thế kỷ để các quyết định của một
Công đồng có hiệu lực đầy đủ và được thực hiện. Chúng ta vẫn c̣n 40 năm
nữa…. Tôi rất quan tâm đến công đồng v́ sự kiện đó thực sự là một cuộc
viếng thăm của Thiên Chúa đối với Giáo hội của Người. Công đồng là một
trong những điều mà Thiên Chúa thực hiện trong lịch sử thông qua những
người thánh thiện.
Có lẽ, khi Đức Gioan XXIII thông báo, không ai nhận ra điều ǵ sắp xảy
ra. Người ta nói rằng chính ngài nghĩ rằng nó sẽ hoàn thành trong một
tháng, nhưng một Hồng y đă nói: “Ngài hăy bắt đầu mua đồ đạc và mọi thứ
khác, chúng ta sẽ cần nhiều năm.” Đức Gioan XXIII đă tính đến điều này,
ngài là một người cởi mở với những lời mời gọi của Chúa. Đây là cách
Thiên Chúa nói với dân Người.
Và ở đó Người thực sự đă nói với chúng ta. Công đồng không chỉ liên quan
đến việc canh tân Giáo hội. Đó không chỉ là vấn đề canh tân, mà c̣n là
một thách đố để làm cho Giáo hội ngày càng sống động hơn. Công đồng
không đổi mới, nhưng làm trẻ hóa Giáo hội. Giáo Hội là người mẹ luôn
tiến bước.
Công đồng đă mở ra cánh cửa cho sự trưởng thành hơn, ḥa hợp hơn với
những dấu chỉ của thời đại. Chẳng hạn như Lumen
gentium, hiến chế tín lư về Giáo hội, là một trong những văn
kiện truyền thống nhất và đồng thời cũng là văn kiện hiện đại nhất, bởi
v́ trong cơ cấu của Giáo hội, truyền thống - nếu được hiểu đúng - luôn
luôn hiện đại. Điều này là do truyền thống tiếp tục phát triển và lớn
mạnh.
Như đan sĩ người Pháp Vincent de Lérins, sống vào thế kỷ thứ 5, đă tuyên
bố: các tín điều phải tiếp tục phát triển, nhưng theo phương pháp luận
này: “Những điều có thể được củng cố theo năm tháng, được mở rộng theo
thời gian, được tôn vinh bởi tuổi tác”.
Điều đó có nghĩa là: bắt đầu từ gốc rễ, chúng ta luôn tiếp tục phát
triển. Công đồng đă tiến một bước như thế, mà không chặt bỏ gốc rễ, bởi
v́ muốn sinh hoa trái th́ không thể làm như vậy. Công đồng là tiếng nói
của Giáo hội cho thời đại của chúng ta và trong thời điểm này - trong
một thế kỷ - chúng ta đưa nó vào thực tế.
Thưa Đức Thánh Cha, việc tiếp tục thực hiện và thực hiện công đồng bao
gồm việc khuyến khích tính hiệp hành. Ngài mong đợi điều ǵ và thấy
trước điều ǵ trong tiến tŕnh hiệp hành này? Nó thực sự có ư nghĩa ǵ?
Đó có phải là một phong cách điều hành và lănh đạo bắt nguồn từ những ư
tưởng của Công đồng không?
- Có một điểm mà chúng ta không được bỏ qua. Vào cuối công đồng, Đức
Phaolô VI đă được đánh động khi lưu ư rằng Giáo hội phương Tây gần như
đă đánh mất chiều kích hiệp hành của nó, trong khi các Giáo hội Công
giáo ở phương Đông đă có thể bảo tồn nó. Do đó, ngài đă công bố việc
thành lập Uỷ ban Thư kư của Thượng Hội đồng Giám mục, để một lần nữa
thúc đẩy tính hiệp hành trong Giáo hội.
Trong sáu mươi năm qua, điều này ngày càng phát triển. Dần dần một số
điều đă được làm rơ. Ví dụ, có phải chỉ có các giám mục có quyền bỏ
phiếu. Đôi khi không rơ liệu phụ nữ có thể bỏ phiếu hay không... Trong
Thượng Hội đồng lần trước về miền Amazon, vào tháng 10 năm 2019, đă có
một sự trưởng thành theo nghĩa này.
V́ vậy, có một điều ǵ đó đặc biệt đă xảy ra. Khi một Thượng Hội đồng
kết thúc, những người đă tham gia và tất cả các Giám mục trên thế giới
được hỏi đâu là chủ đề họ muốn trong chương tŕnh nghị sự của Thượng Hội
đồng tiếp theo. Chủ đề đầu tiên được chỉ ra là chức tư tế, sau đó là
tính hiệp hành. Rơ ràng đó là một chủ đề chung mà tất cả các Giám mục
đều cảm thấy đă đến lúc phải giải quyết.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập cơ quan thường trực này của các Thượng
Hội đồng Giám mục, một số nhà thần học đă lập một bảng cân đối kế toán
trong một tài liệu. Chúng ta đến từ xa, bây giờ chúng ta đang ở đây và
chúng ta phải tiến về phía trước. Đây là những ǵ chúng ta làm thông qua
tiến tŕnh hiệp hành hiện tại, và hai Thượng Hội đồng về tính hiệp hành
sẽ giúp chúng ta làm sáng tỏ ư nghĩa và phương pháp của tiến tŕnh đưa
ra quyết định trong Giáo hội.
Điều quan trọng là phải nói rơ rằng một Thượng Hội đồng không phải là
một quốc hội. Một Thượng Hội đồng không phải là một cuộc thăm ḍ ư
kiếncủa cánh tả và cánh hữu. Không. Nhân vật chính của một Thượng Hội
đồng là Chúa Thánh Thần. Nếu không có Chúa Thánh Thần th́ không thể có
công nghị. Thượng hội đồng là một kinh nghiệm của Giáo hội mà vị chủ
tịch và tác nhân chính là Chúa Thánh Thần. Chúa Thánh Thần hoạt động
theo hai cách.
Trước hết, Người làm cho Thượng Hội đồng trở thành một loại công trường
xây dựng. Hăy nghĩ về buổi sáng ngày Lễ Ngũ Tuần: thật đúng là một công
trường xây dựng! Với những đặc sủng dồi dào của Người, dường như Người
tạo ra sự rối loạn và hỗn loạn. Nhưng rồi... Người tạo ra trật tự.
Hay đúng hơn, Người tạo ra sự hài ḥa, một loại trật tự cao hơn. Không
phải ngẫu nhiên mà thánh Basiliô thành Xêdarê viết trong chuyên luận về
Chúa Thánh Thần, khi ngài cố gắng định nghĩa về Chúa Thánh Thần: “Đấng
là sự hài ḥa”. Và chính điều này đă được trải nghiệm trong một Thượng
Hội đồng.
Một điều thú vị khác: trong một Thượng Hội đồng chúng ta nói rất nhiều.
Mỗi người tham gia sẽ có một bài phát biểu dài bốn phút khi đến lượt
ḿnh. Sau ba bài phát biểu, luôn luôn có bốn phút thinh lặng, một thời
gian để cầu nguyện, để Chúa Thánh Thần có thể giúp đỡ chúng ta. Xem một
Thượng Hội đồng như một quốc hội là một sai lầm. Thượng Hội đồng là một
tập hợp của các tín hữu, đó là một cộng đoàn đức tin được hướng dẫn bởi
Chúa Thánh Thần, nhưng cũng bị ma quỷ cám dỗ và dụ dỗ.
Thưa Đức Thánh Cha, với thời gian, tại các quốc gia của chúng ta, từ một
Giáo hội của đa số, Giáo hội trở thành một Giáo hội được chọn - với số
lượng giáo sĩ giảm dần và ít tín hữu hơn - những vị lănh đạo Giáo hội có
xu hướng tập trung vào những ǵ họ coi là “công việc cốt lơi” của ḿnh:
phụng vụ và loan báo Tin Mừng. Nhưng theo cách này, chiều kích phục vụ
và các công việc bác ái có nguy cơ trở thành thứ yếu. Trong khi chính ở
đó chúng ta t́m thấy những cơ hội để chạm đến trái tim của những người
cùng thời với chúng ta. Chẳng phải Giáo hội nên thể hiện bộ mặt xă hội
và ngôn sứ của ḿnh nếu muốn vẫn thích hợp cho thời nay sao?
- Chúng ta không thể đặt những sứ mạng này đối nghịch nhau. Chúng không
mâu thuẫn nhau. Cầu nguyện, chầu Thánh Thể và thờ phượng không có nghĩa
là lui vào pḥng thánh. Nó không đúng. Một Giáo Hội không cử hành Thánh
Thể th́ không phải là một Giáo Hội. Nhưng một Giáo hội ẩn ḿnh trong
pḥng thánh cũng không phải là một Giáo hội.
Ổn định trong pḥng thánh không phải là một việc thờ tự đúng đắn. Việc
cử hành Thánh Thể có những hệ quả. Có việc bẻ bánh. Điều này bao hàm
nghĩa vụ xă hội, nghĩa vụ quan tâm đến người khác. Cầu nguyện và dấn
thân đi đôi với nhau. Việc thờ phượng Thiên Chúa và phục vụ anh chị em
của chúng ta đi đôi với nhau, bởi v́ nơi mỗi anh chị em chúng ta đều
thấy Chúa Giêsu Kitô.
Hăy chú ư, sự dấn thân xă hội của Giáo hội là một phản ứng, một kết quả
của việc thờ phượng. Do đó, chúng ta không được nhầm lẫn sự dấn thân này
với hoạt động từ thiện mà ngay cả một người ngoại đạo cũng có thể thực
hiện. Hoạt động xă hội của Giáo hội bắt nguồn từ bản chất của Giáo hội
bởi v́ Giáo hội nhận ra Chúa Giêsu trong đó.
Điều này mạnh mẽ đến nỗi thậm chí c̣n trở thành thước đo để xét xử chúng
ta, như Chúa Giêsu nói với chúng ta. Theo Mátthêu chương 25, chúng ta sẽ
nghe thấy thước đo của ḷng bác ái này của chúng ta trong Ngày Phán xét
cuối cùng: “Khi Ta đói, các ngươi đă cho ăn; Ta khát các ngươi đă cho
uống; Ta ở tù các ngươi đến thăm ta; Ta đau yếu và các ngươi đă chăm sóc
Ta…”
Tất cả đều là những hoạt động xă hội, nhưng chúng không được thực hiện
v́ nghĩa vụ hay bổn phận xă hội, nhưng v́ Chúa Giêsu hiện diện trong đó.
Tuy nhiên, tôi sẽ không bao giờ nhận ra Chúa Giêsu trong người khác nếu
tôi cũng không nhận ra Người trong việc chầu Thánh Thể và thờ phượng.
Hai điều đi cùng nhau.
Chúng phải liên kết với nhau. Có thể nói, một Giáo hội thuần túy phụng
tự không phải là một Giáo hội, cũng như một Giáo hội thuần túy “xă hội”
không phải là một Giáo hội. Cái này là hệ quả của cái kia, và cái kia
dẫn đến cái này. Điều quan trọng là duy tŕ mối liên kết này và sự tương
tác này.
Thưa Đức Thánh Cha, trong Bí tích Thánh Thể cũng có những lời khuyến
khích đừng quên việc phục vụ và bác ái: quyên góp cho người nghèo, cầu
thay nguyện giúp, ….
- Tôi chỉ có thể nhắc lại: thờ tự và phục vụ tha nhân đi đôi với nhau.
Chúng ta chỉ tôn thờ Thiên Chúa, nhưng đồng thời chúng ta cũng phục vụ
tha nhân là h́nh ảnh của Thiên Chúa. Mối dây này luôn có, đă có trong
Cựu Ước. Khi Thiên Chúa ban luật pháp và giới luật cho dân Israel, Người
luôn nói điều ǵ ở cuối? “Hăy chăm sóc trẻ mồ côi, góa phụ ngoại kiều và
người di dân”. Người kêu gọi chú ư đặc biệt đến những người khốn khó.
Nguồn: vaticannews.va/vi |