Sức Khoẻ và Đời Sống

Nguyên nhân gây tăng huyết áp và cách phát hiện sớm

ThS. Phạm Trần Linh – SKDS

Huyết áp (HA) là áp lực máu lưu thông tác động lên thành mạch. Huyết áp tối đa (HA tâm thu) là khi tim bóp tống máu (b/t:120mmHg), huyết áp tối thiểu (HA tâm trương) khi tim giãn (b/t: 80mmHg).

Tất cả sách giáo khoa và các hướng dẫn điều trị tăng huyết áp trên thế giới đều chọn ngưỡng gọi là tăng huyết áp đối với người từ 18 tuổi trở lên khi người đó có ít nhất một trong hai số huyết áp sau: (1) huyết áp tối đa lớn hơn hoặc bằng 140mmHg và/ hoặc (2) huyết áp tối thiểu lớn hơn hoặc bằng 90mmHg. Ví dụ, nếu con số huyết áp là 150/80, 130/100 hoặc 150/90mmHg sau nhiều lần đo đều được gọi là tăng huyết áp.

Một cách đầy đủ, tăng huyết áp là một hội chứng tim mạch tiến triển được khẳng định khi: (1) huyết áp đo tại cơ sở y tế lớn hơn hoặc bằng 140/90mmHg hoặc khi đo tại nhà và khi theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ lớn hơn hoặc bằng 135/85mmHg hoặc (2) chỉ số huyết áp không tăng nhưng có bằng chứng tăng huyết áp như đang dùng thuốc hạ huyết áp hoặc có biến chứng như bệnh tim do tăng huyết áp, tai biến mạch máu não.

THA được chia làm hai loại là THA nguyên phát và THA thứ phát, trong đó THA nguyên phát (tăng không rõ nguyên nhân) chiếm đến 93%-95%. Còn THA thứ phát là từ một nguyên nhân nào đó, chẳng hạn do hở van động mạch chủ; u tủy thượng thận; do bệnh thận; cường giáp; do sử dụng thuốc làm giữ muối, nước… Ở những trường hợp THA không rõ nguyên nhân, người ta nghĩ đến nhiều yếu tố phối hợp với nhau gây THA như: tuổi tác cao, giới tính (nữ ở độ tuổi sinh đẻ ít mắc bệnh tim mạch hơn nam giới), di truyền (cha mẹ mắc bệnh THA, sẽ có một tỷ lệ con cũng bị THA), béo phì, tiểu đường, hút thuốc lá, ít vận động, stress, thói quen ăn mặn…

Điểm khác biệt là tăng huyết áp có nguyên nhân thì chữa triệt để được, ví dụ tăng huyết áp do hẹp động mạch thận thì sau khi nong động mạch hẹp, huyết áp bình thường trở lại, không phải uống thuốc lâu dài.

Đo kiểm tra là cách đơn giản nhất, duy nhất để phát hiện sớm THA nhằm điều trị kịp thời. Để đo huyết áp, người được đo cần được nghỉ khoảng 5 phút trước khi đo; không sử dụng các chất kích thích trước đó 2 giờ (bia, rượu, thuốc lá, cà phê… ); không dùng thuốc cường giao cảm (như một số thuốc nhỏ mũi…). Với người lớn, dù trong người thấy bình thường, nhưng cũng cần đo huyết áp kiểm tra định kỳ hằng năm.

Thay đổi hành vi, lối sống không có lợi cho sức khỏe như hút thuốc lá, uống rượu, bia quá độ… chế độ dinh dưỡng cần giảm muối, bớt mỡ, tăng cường rau, quả, trái cây tươi; vận động thể lực đều đặn… là biện pháp hữu hiệu để phòng chống bệnh THA.

Thực hiện lối sống lành mạnh phòng chống tăng huyết áp.

- Hằng ngày tập thể dục, đi bộ 30-45 phút.

- Ăn nhạt.

- Tăng cường ăn rau xanh và hoa quả tươi.

- Hạn chế ăn mỡ động vật và thức ăn chứa nhiều cholesterol.

- Hạn chế uống rượu bia.

- Không hút thuốc lá, thuốc lào

- Làm việc và nghỉ ngơi hợp lý.