Mập phì hiện nay là mối e
ngại của nhiều người trên thế giới. E ngại vì mập quá sẽ có ảnh hưởng
không tốt cho sức khỏe. Do đó, JoAnn Manson, một nhà chuyên môn về Dịch
Tễ học tại Đại học Harvard có ý kiến là “Dù chỉ béo mập vừa phải cũng
đưa tới nguy cơ sớm tử vong ”.
Người mập phì thường hay
mau mệt, hụt hơi thở, thiếu sức sống, đau nhức xương thịt. Họ cũng hay
bị bệnh tiêu hóa, bệnh tim, bệnh tiểu đường, xơ gan, sưng phổi, viêm túi
mật, giãn tĩnh mạch, cao huyết áp, lâu lành vết thương, thống phong,
hiếm muộn, giảm khả năng đề kháng với bệnh tật...
Mập phì cũng tăng nguy cơ
ung thư vú, tử cung, nhiếp tuyến, ruột già, thực quản. Riêng nguy cơ ung
thư vú tăng rất cao ở phụ nữ tăng cân vào tuổi đôi mươi và vào thời kỳ
mãn kinh.
Trong thực tế, không có
bất cứ loại thần được hay phương thức thần kỳ có thể giảm cân tức khắc
như rất nhiều quảng cáo thường được nghe và đọc.
Mặt khác, có những giới hạn
không thể vượt qua. Chẳng hạn, nhiều người muốn giảm cân trở lại như
thuở thanh xuân học sinh, sinh viên. Đây là một ảo tưởng chẳng bao giờ
có thể thực hiện được. Dù lá áp dụng bất cứ phương pháp giảm cân nào,
chỉ cần mỗi tuần giảm được 1kg hoặc 2 đơn vị BMI cũng đã mang lại rất
nhiều ích lợi cho sức khỏe. Hơn nữa, việc giảm cân cũng cần phải có
thời gian để đạt được mục đích.
Trước khi quyết định giảm
cân cần phải hỏi ý kiến bác sĩ và quan trọng hơn cả là phải tìm ra các
nguyên nhân gây béo phì.
Mỗi người có một cơ thể
khác nhau, cách mập khác nhau, cho nên muốn giảm cân cũng phải có một
chương trình, kế hoạch riêng.
Vì thế, việc trước tiên
không phải là muốn giảm bao nhiêu trọng lượng cơ thể, mà phải lập ra một
chương trình hành động toàn diện bao gồm: chế độ ăn uống lành mạnh, vận
động cơ thể đều đặn và lâu dài, thay đổi các thói quen xấu và lưu tâm
tới các nguy cơ do mập béo gây ra.
Các biện pháp cụ thể để
giảm cân được trình bầy sau đây:
1-Giới hạn năng lượng
tiêu thụ
a-Để giảm cân, việc đầu
tiên là phải giảm số năng lượng từ thực phẩm mang vào cơ thể, nhưng vẫn
có đầy đủ chất dinh dưỡng. Một trong nhiều mục đích là để cơ thể phải
lấy năng lượng từ mỡ béo tích tụ ở vùng mông, vùng bụng cho nhu cầu sinh
hoạt hàng ngày.
Trung bình mỗi ngày chỉ nên
tiêu thụ từ 1200-2000 Kcalories, tùy theo mức độ hoạt động
b-Nên ăn nhiều loại hạt ngũ
cốc, trái cây, rau ... là những thứ không có hoặc có rất ít chất béo và
năng lượng. Nhiều người khuyên nên ăn vừa phải tinh bột Carbohydrat, khá
đủ đạm, thêm một ít chất xơ để bụng mau no và thức ăn chậm ra khỏi bao
tử.
c-Về chất béo, thì cố gắng
không quá 30% tổng số năng lượng một ngày, từ 20 dến 25% là tốt nhất.
Chẳng hạn như về sữa. Thay
vì dùng một ly 240 phân khối sữa nguyên chất với 47% năng lượng từ chất
béo, ta có thể dùng một ly sữa không chất béo (dưới 0,5% chất béo) hoặc
sữa giảm béo (2% béo) chỉ có dưới 35% năng lượng.
d-Tương tự, nếu sử dụng
thịt cũng phải chú ý chọn loại rất ít hoặc không có mỡ béo. Bánh mì ăn
với bơ không tốt bằng với mứt trái cây, vì bơ cung cấp tơí 120 calories
trong một muỗng ăn canh, trong khi đó mứt trái cây chỉ có 50 calories mà
lại không có chất béo.
đ- Chia đều phần ăn của một
ngày cho ba bữa sáng trưa chiều để mỗi bữa có ít nhất 25% tổng số năng
lượng mỗi ngày. Làm như vậy sẽ giúp ta cảm thấy ngon miệng trước mỗi bữa
ăn, chứ không phải là một bữa cơm chiều thịnh soạn vì bữa trưa không ăn.
Nhiều người còn cho rằng
nên chia lượng thức ăn ra thành năm sáu lần trong ngày.
e-Món tráng miệng cũng chỉ
cần giới hạn trong mức độ hợp lý chứ không cần thiết phải bỏ hẳn, chẳng
hạn như một ly trái cây, một miếng bánh ngọt nhỏ...
g-Cần phải áp dụng nghiêm
ngặt chế độ dinh dưỡng đã được bác sĩ hướng dẫn đề ra. Ăn nhiều loại
thực phẩm đa dạng, cân bằng theo nhu cầu năng lượng và ăn với mức độ vừa
phải.
h-Ghi rõ thành một bảng
liệt kê những thức ăn nên tránh như rượu, dầu salad, món ăn tráng miệng
nhiều đường, béo...và luôn luôn ghi nhớ để tránh.
i-Khi đi ăn tiệm, đừng đọc
thực đơn quá lâu trước khi kêu món ăn, vì dễ bị quyến rũ bởi nhiều món.
Cần biết trước mình muốn ăn món nào chứ không chịu ảnh hưởng của người
khác khi chọn món ăn. Đừng ngại đặt thẳng vấn đề với người phục vụ về
các yêu cầu của mình chẳng hạn như bỏ da, cho ít bơ... Tránh các món ăn
chiên, món nhồi vì có nhiều bơ; chọn các món ít béo như khoai bỏ lò,
rau, các món luộc, hấp...
Sau khi ăn xong, yêu cầu
dọn đĩa để khỏi nhâm nhi ăn thêm.
k-Ăn chậm chạp, tận hưởng
hương vị của thực phẩm.
l-Không nên coi tivi khi
đang ăn vì có thể sẽ theo thói quen mà ăn nhiều.
2-Các chế độ dinh dưỡng
với mục đích giảm béo
Có nhiều chế độ dinh dưỡng
được quảng cáo, giới thiệu để giúp giảm mập như các chương trình ăn
nhiều chất đạm - ít carbohydrtat; nhiều carbohydrate - ít đạm; nhiều
chất xơ; các chương trình Herbalife, Jerry Craig, Divas, Adkins, Dean
Ornish, Pritikin, Sugar Busters, Protein Power...Người đề xướng ra
chương trình nêu ra những ưu điểm và thuyết phục người béo phì áp dụng
bằng cách mua tài liệu, thực phẩm của chính họ
Vì thế, vấn đề này cần được
cân nhắc kỹ. Về nguyên tắc, dù nhắm đến bất cứ mục đích nào, thì cơ thể
vẫn cần phải có một chế độ ăn uống cân bằng có đủ cả chất đạm, chất béo,
carbohydrat, sinh tố và khoáng chất, chứ không thể chỉ giới hạn ở một
vài loại chất dinh dưỡng. Vấn đề ở đây là sự cân đối hợp lý tỷ lệ các
thành phần chất dinh dưỡng trong một chế độ ăn uống để có thể đạt đến
mục đích đề ra.
Hơn nữa mục đích giảm cân
phải là học cách để sống với thực phẩm chứ không phải loại bỏ thứ này
thứ kia. Kinh nghiệm nhiều người cho thấy khi giảm cân theo cách ăn uống
hạn chế thì mập trở lại rất nhanh. Họ ám ảnh với chế độ đang tuân theo,
đếm từng calori và tự an ủi rằng: “Sau khi đã hết béo phì, ta sẽ được
tha hồ ăn món ta thích”. Và kết quả của sự “thả cửa” đó tất yếu sẽ dẫn
đến béo phì trở lại trong một thời gian rất ngắn.
Trên đây là những hướng dẫn
căn bản để giảm cân qua sự ăn uống. Độc giả cũng nên có một chương trình
vận động cơ thể, vì vận động tiêu thụ nhiều năng lượng nhất là từ chất
béo nằm ở vùng bụng vùng hông. Người vừa thon thả đẹp đẽ mà sức khỏe lại
tốt hơn.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức