Sinh tố là những chất hữu cơ cần thiết cho sự tăng trưởng và duy trì sức
khỏe cũng như góp phần vào việc điều hành chức năng của các cơ quan, bộ
phận trong người.
Hầu hết các sinh tố được cung cấp từ thức ăn, vì cơ thể con người không
tổng hợp được, ngoại trừ hai sinh tố D và K. Điều may mắn là trong thực
phẩm đều có đủ các loại sinh tố.
Mặc dù cơ thể chỉ cần một lượng sinh tố rất nhỏ nhưng lượng nhỏ đó giữ
vai trò rất quan trọng cho sự sống còn của con người. Không có sinh tố
thì những sinh vật cao cấp như loài người không thể tồn tại. Sau đây là
vai trò của các sinh tố:
- Góp phần vào việc cấu tạo tế bào máu, xương và răng.
- Điều hành có hiệu quả những chức năng của tim và hệ thần kinh, tăng
cường thị lực của mắt...
-Giúp cơ thể biến thực phẩm thành năng lượng.
-Giữ vai trò xúc tác trong các phản ứng sinh hóa và biến năng lượng để
giúp tế bào hoàn thành các chức năng rất cần thiết cho sức khỏe của con
người.
-Ngoài ra, sinh tố còn có tác dụng hỗ trợ cơ thể sử dụng các khoáng chất,
chất đạm, chất bột đường và nước.
Ðiều cần lưu ý là các sinh tố không cung cấp năng lượng (calori) và
không có khả năng tự nó làm tăng trưởng cơ thể như các chất đạm, chất
béo, carbohydrate, khoáng chất và nước.
Có 13 loại sinh tố chính. Đó là sinh tố A, C, D, E, K và tám sinh tố
thuộc nhóm B như B1 (thiamin), B2 (riboflavin), B3 (niacin), B5 (pantothenic
acid), B6 (pyridoxine), B12 cobalamin), folacin (acid foli) và biotin.
Đặc biệt, sinh tố A vừa có trong thực phẩm từ động vật như thịt, trứng...
lại cũng có ở dạng gọi là caroten trong thực vật. Khi được đưa vào cơ
thể, caroten được biến thành sinh tố A. Caroten có nhiều trong cà rốt,
rau xanh, cà chua .. Caroten còn là một chất chống oxy hóa rất hữu hiệu.
Sinh tố được chia ra làm hai nhóm: Nhóm hòa tan trong chất béo như các
sinh tố A, D, E, và K và nhóm hòa tan trong nước gồm có sinh tố C và các
sinh tố B.
Sự phân biệt này rất quan trọng vì cơ thể tồn trữ sinh tố hòa tan trong
chất béo ở gan và mô béo tương đối lâu hơn, do đó tình trạng thiếu hụt
các sinh tố nhóm này chậm xẩy ra. Còn những sinh tố hòa tan trong nước
chỉ tồn tại một thời gian ngắn trong cơ thể và cần được bổ sung thường
xuyên để tránh các bệnh gây ra do thiếu những sinh tố nhóm này.
Đa số sinh tố rất dễ bị sức nóng và ánh sáng hủy hoại. Do đó, dù trong
quá trình tồn trữ và nấu nướng thực phẩm, một số sinh tố bị mất đi. Sự
mất mát càng lớn khi thực phẩm được tồn trữ dưới ánh sáng, sức nóng hoặc
không được ướp lạnh, cất giữ đúng cách.
Mặc dầu cơ thể cần sinh tố, nhưng sinh tố không thể thay thế thực phẩm.
Nếu thay thế được thì người ta đã không cần những bữa ăn rườm rà đắt
tiền mà chỉ cần chiêu vài viên sinh tố là vừa đủ mà lại không tốn công
sức tiền bạc để sửa soạn món ăn.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức