Gai cột sống là bệnh trong đó có sự phát triển không mong muốn của xương
hoặc sụn đã bị thoái hóa.
Gai thường có ở xung quanh khớp xương và đĩa liên sống. Nhiều người than
phiền bị gai cột sống và cho là gai gây ra đau lưng, đau cổ.
Thực ra, gai là do sự hóa già của xương và sụn và bản thân gai không gây
đau. Đa số người trên 60 tuổi thường có những chồi xương này mà không
biết và chỉ tình cờ tìm ra khi chụp hình X-quang cơ thể trong khi chẩn
đoán một bệnh nào khác.
Tuy nhiên, 42% những trường hợp gai này một lúc nào đó có thể đưa tới
đau cổ, lưng, lan ra tứ chi, yếu bàn tay bàn chân.
Chữ Gai cũng không chính xác vì chồi xương trơn tru, dài vài mi li mét
và là phần nhô ra của xươngNguyên nhân
Có ít nhất 3 nguyên nhân để giải thích sự hiện diện của gai:
1-Gai xương có thể là kết quả của việc xương tự tu bổ sau khi liên tục
bị chấn thương như sức ép, va chạm, cọ xát. Thí dụ những người làm nghề
khuân vác nặng, người quá kí tăng áp lực lên xương khớp, người có dáng
đi đứng không ngay ngắn khiến cột sống xiêu vẹo.
2-Khi đĩa liên sống hư hao, xẹp xuống, dây chằng giữa các đốt sống sẽ
chùng giãn, khớp chuyển động nhiều hơn. Phản ứng tự nhiên của cơ thể với
sự chùng giãn này là làm cho dây chằng dầy lên để có sức giữ vững cột
sống-Lâu ngày, calci sẽ tụ lại trên dây chằng và tạo ra các gai hoặc
chồi xương. Dây chằng ở trong ống cột sống cũng có thể dày lên, ống thu
hẹp, ép vào dây thần kinh và gây ra các dấu hiệu bệnh.
3- Gai là một phần của sự hóa già. Khi đĩa sụn và xương bị thoái hóa,
hao mòn, mặt xương khớp gồ ghề và gai mọc ra. Đó là bệnh viêm xương khớp,
thường thấy ở người tuổi cao.
Điều trị
Nếu gai không gây đau, không cần điều trị.
Bệnh nhân tìm tới bác sĩ khi các cơn đau và các khó khăn khi cử động
khiến cho họ phải giới hạn các hoạt động bình thường và ảnh hưởng tới
nếp sống.
Khi gai gây đau thì sự điều trị tập trung ở nguyên nhân gây ra gai, dấu
hiệu bệnh hoặc sự hiện diện của gai.
-Với nguyên nhân, việc giảm cân để giảm sức nặng lên xương khớp là điều
cần làm.
-Điều trị dấu hiệu đau gồm có nghỉ ngơi khi sưng viêm, chườm nước đá,
uống thuốc chống viêm không có steroid như paracetamol, ibuprofen.
Trong trường hợp đau nhiều, bác sĩ có thể chích thuốc steroid tại chỗ để
giảm viêm và đau của cơ bắp.
Thuốc viên steroid là thuốc chống viêm rất mạnh và rất công hiệu để trị
viêm. Tuy nhiên, thuốc có nhiều tác dụng không muốn nếu dùng không đúng
cách và không có chỉ định của bác sĩ. Dùng lâu, steroid có thể đưa tới
mục xương, cao huyết áp, giữ nước trong cơ thể.
Xin lưu ý là, hiện nay tại Việt Nam, có nhiều thuốc chống đau nhập cảng
hoặc sản xuất tại chỗ gọi là đông dược mà lại có pha thêm steroid. Tác
dụng chống viêm sẽ mau hơn nhưng tác dụng phụ có hại cũng rất nhiều. Bộ
y tế Việt Nam đã nhiều lần báo động dân chúng về vấn đề này.
-Gai cột sống có thể được cắt bỏ với vi phẫu thuật rất chính xác. Nhưng
sau khi cắt, gai có thể mọc trở lại.
Cắt bỏ chỉ được dùng khi gai chèn ép vào hệ thần kinh, gây ra các dấu
hiệu như tê chân tay, rối loạn đại tiểu tiện, đau lan tới tứ chi và ảnh
hưởng xấu tới sinh hoạt thường nhật
Châm cứu có thể làm giảm đau một phần nào ở phần mềm nhưng không có tác
dụng vào tình trạng viêm sưng cũng như khi gai tác động lên rễ dây thần
kinh não tủy.
Vật lý trị liệu, thoa bóp, luyện tập xương khớp, thực hành yoga cũng
giúp giảm ảnh hưởng của gai.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức