Xin Cùng Chích Ngừa CÚM 

Cúm (Flu) là một bệnh rất hay lây, truyền từ người này qua người khác qua không khí mà ta hít thở. Khi ho, hắt hơi, nói, bệnh nhân sẽ tung virus ra không khí, người khác vô tình hít phải là mang bệnh.

Bệnh cũng lây lan khi ta sờ mó vào vật dụng nhiễm virus rồi vô tình đưa tay lên miệng, lên mũi, mắt. Vì thế những người sống chung đụng với nhau như học sinh cùng trường, tội nhân cùng nhà giam, lão nhân trong nhà dưỡng già, nhân viên y tế... đều dễ bị lây cúm, đặc biệt là trong thời gian triệu chứng bệnh đang trầm trọng.

Chích ngừa là phương thứa hữu hiệu nhất sẵn có để tránh bị virus cúm hành hạ.

Chích ngừa (vaccination) có mục đích tạo cho cơ thể sức đề kháng với bệnh truyền nhiễm do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Khoảng 2 tuần lễ sau khi chích, cơ thể sẽ tạo ra những kháng thể đối với tác nhân này. Trong tương lai, khi cùng loại tác nhân xâm nhập cơ thể, chúng sẽ bị các kháng thể này vô hiệu hóa.

Có mấy loại vaccin?

Có hai loại chích:

a-Thuốc chích (flu shot) bào chế với siêu vi đã bị tiêu diệt, dành cho mọi người từ 6 tháng trở lên, kể cả người khỏe mạnh lẫn người mạng bệnh kinh niên..

b-Vaccin xịt mũi xản xuất với virus đã làm suy yếu, không gây cúm được. và được chỉ định cho người từ 2 tuổi tới 49 tuổi, ngoại trừ phụ nữ mang thai. Người già và người mắc bệnh kinh niên vẫn nên dùng loại thuốc chích, vì tác dụng mạnh hơn.

Vaccin xịt mũi được đưa vào thị trường vào tháng 6 năm 2003. Đó là thuốc Flu Mist làm bằng siêu trùng đã giảm độc tính và không gây ra flu được. Siêu vi này  chỉ gây ra nhiễm ở phần lạnh của cơ thể như trong lỗ mũi chứ không ở nơi ấm áp như phổi hoặc các vùng khác.

Thuốc xịt có thể gây ra phản ứng nhẹ như chảy nước mũi hoặc ho, lạnh run, mệt , đau cuống họng, nhức đầu. các phản ứng này không kéo dài lâu và tương đối nhẹ hơn vaccin chích.

Theo nhà bào chế, thuốc có công hiệu tới 87%.

Bao giờ phải chích ngừa?

Chích ngừa hàng năm nên bắt đầu từ tháng 9 hoặc sớm hơn nếu có thuốc và có thể chích  trong suốt mùa cúm cho tới tháng 1.

Nhiều năm, thuốc chích ngừa Cúm được cung cấp rất trễ, nên giới chức y tế yêu cầu ưu tiên cho người cao tuổi và người có bệnh kinh niên.

Những ai nên chích ngừa?

Nói chung thì bất cứ ai muốn giảm thiểu rủi ro mắc bệnh cúm đều có thể chích ngừa.

Chích ngừa Cúm vẫn được coi là cách hữu hiệu để ngăn chặn Cúm gây ra do cả hai loại virus A và B.

Chích ngừa được đề nghị áp dụng cho:

- Người cao tuổi và các em bé từ 6 tháng trở lên.

- Những người vì nghề nghiệp dễ mắc hoặc truyền bệnh cúm, như nhân viên y tế, người làm việc trong nhà dưỡng lão.

- Những người mà bệnh cúm có thể đưa tới tử vong, như đã có các bệnh kinh niên về tim, phổi, ho suyễn, tiểu đường, thận.

- Người mắc bệnh xơ gan vì nghiện rượu;

- Người suy yếu miễn dịch như ung thư máu, đang chữa ung thư bằng phóng xạ, hóa chất.

- Phụ nữ đang mang thai từ ba tháng trở lên cần được chích ngừa cúm với loại siêu vi trùng đã làm giảm cường lực.

Thuốc ngừa có công hiệu từ 4 tháng tới 6 tháng.

Xin kể các phản ứng do chích ngừa cúm.

Có mấy tác dụng phụ do thuốc chích cúm gây ra.

a-Vaccin chích dưới da (flu shot)

Virus trong flu shot đã bị vô hiệu hóa nên không gây ra bệnh cúm vì vaccin. Một số tác dụng phụ có thể thấy như:

            -Hơi sưng đỏ, thốn đau ở chỗ kim chích.

            -Sốt nhẹ.

            -Đau nhức cơ thể.

Nếu các tác dụng này xảy ra, chúng thường xuất hiện sau khi chích và kéo dài 1 hoặc 2 ngày.

Hầu như mọi người nhận vaccin cúm đều không có phản ứng phụ trầm trọng. Rất hiếm với vài người bị tác dụng phụ quan trọng như dị ứng.

Tại Hoa Kỳ, nếu ai bị phản ứng này có thể khai đòi bồi thường với Chương trình Quốc gia Bồi thường Thương tích do Vaccin (National Vaccine Injury Compensation Program).

b-Vaccin xịt mũi.

Hiện nay có vaccin nhãn hiệu “FluMist” trong đó virus cúm đã được làm giảm độc tính và không gây ra cúm được.

Ở trẻ em, tác dụng phụ gồm có:

            -Chảy nước mũi.

-Khò khè.

            -Nhức đầu.

            -Ói.

            -Đau cơ bắp.

            -Sốt.

            Người lớn có thể bị:

            -Chảy nước mũi

            -Nhức đầu

            -Đau cuống họng.

            -Ho

Ai không nên chích ngừa?

Một số người không nên chích ngừa khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ. Đó là:

-Người bị dị ứng trầm trọng với trứng gà vì vaccin được nuôi trong lòng trắng trứng.

-Người đã có phản ứng mạnh với vaccin cúm trong quá khứ.

-Trẻ em dưới 6 tháng vì thuốc chích không được chấp thuận dùng ở tuổi này.

-Người bị bệnh vừa phải hoặc nặng với sốt nên đợi sau khi bệnh hết rồi chích ngừa.

Những ngộ nhận về chích ngừa

Nhiều người cho là chích ngừa có thể gây ra bệnh cúm.

Thực ra không phải vậy vì ba loại virus dùng để sản xuất vaccin đều đã được tiêu diệt, vô hiệu hóa và do đó không gây bệnh được. Trước khi đưa ra thị trường, vaccin cũng được thử nghiệm để bảo đảm là chúng an toàn cho người nhận. Đôi khi, vaccin có thể gây ra một vài phản ứng nhẹ như sưng ở chỗ chích, da hơi đau và hơi đỏ, đau nhức mình mẩy trong vài ngày rồi hết. Sở dĩ có hơi đau là vì hệ miễn nhiễm trong cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus đã bị vô hiệu hóa trong vaccin.Chính những kháng thể này giúp chống lại với virus cúm xâm nhập cơ thể.

Tại sao một số người vẫn bị cúm dù đã chích ngừa?

Có mấy lý do khiến một số người có dấu hiệu giống như bị flu dù đã được chích ngừa. Đó là:

1-Đã tiếp xúc với virus cúm ngay trước khi chích ngừa hoặc trong thời gian 2 tuần lễ sau khi chích để cơ thể được bảo vệ. Sự tiếp xúc  này có thể khiến con người bị cúm trước khi thuốc chúng có công hiệu.

2-Con người có thể bị bệnh vì các virus khác nhưng có triệu chứng tương tự như cúm.

3-Vì có nhiều chi loại virus cúm khác nhau, nên ta có thể bị một virus không có trong vaccin tấn công và gây bệnh

4-Một số người vẫn bị cúm dù đã chích ngừa , chẳng hạn người bị suy yếu hệ miễn dịch. Tuy nhiên, thuốc vẫn có thể bảo vệ được họ dù hệ miễn dịch có yếu.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức