|
KHOAI TÂY
Khoai tây là thực phẩm được
nhiều người ưa thích vì có hương vị ngon và giá
trị dinh dưỡng cao. Thuở xưa, khoai là thực phẩm chính của người
nghèo, nhưng bây giờ thì mọi người đều ăn khoai tây
Khoai được trồng khắp nơi trên
thế giới và là loại nông sản đứng hàng đầu về sản lượng. Khoai tây được thổ
dân Indian ở Peru và Chí Lợi trồng đầu tiên cách đây nhiều ngàn năm. Các nhà
thám hiểm Tây Ban Nha mang giống khoai về trồng và phổ biến ở Âu châu vào
thế kỷ thứ 15.
Ngày nay khoai được trồng nhiều
ở Nga, Ba Lan, Trung Hoa, Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác. Khoai tây không có
liên hệ gì về chủng loại với khoai lang.
Có hàng trăm loại khoai khác
nhau về hình dáng, mầu da, thời gian gặt hái.
Giá trị dinh
dưỡng
Khoai tây là thực phẩm có nhiều
carbohydrat, nhiều tinh bột, chất xơ. Ngoài ra còn có chất đạm, gồm hai loại
acid amin là methionine và cystine.
Khoai có nhiều sinh tố B1, C và
rất ít calori.
Một củ khoai trung bình cho
25mg sinh tố C, 22mcg folacin, 5g chất đạm, 4g chất xơ, 840mg kali và một
lượng rất ít sắt, kẽm, magnesium.
Nhiều người cho rằng khoai tây
làm mập. Thực ra khoai cung cấp rất ít năng lượng. Vấn đề là khi ta chiên
khoai tây với dầu hoặc ăn chung với nhiều bơ, nước xốt béo. Một củ khoai
trung bình khi bỏ lò chỉ cung cấp khoảng 80 calori, nhưng nếu chiên dầu thì
sẽ cung cấp tới gần 500 calori.
Lựa và cất
giữ khoại
Khi mua, lựa củ khoai chắc mập,
không bị trầy, không vết đen, không mọc mầm, ít mắt đen.
Khoai tây có thể để trong nhà,
chỗ mát, khô ráo, không có ánh sáng, Nhớ đừng rửa khoai trước khi cất và
dừng cất khoai trong tủ lạnh, vì độ ẩm sẽ làm khoai mau hư.
Không nên giữ khoai quá lâu vì
sinh tố C bị tiêu hủy với thời gian.
Đừng để khoai chung với hành vì
khoai sẽ có mùi của hành.
Khoai tây có thể để dành lâu
bằng cách đông lạnh nhưng phải làm khô trước
Nấu nướng
Có nhiều cách để nấu khoai tây.
Hương vị và chất dinh dưỡng của khoai tùy thuộc cách nấu.
Không nên gọt bỏ vỏ khoai trước
khi nấu vì hầu hết các chất dinh dưỡng đều nằm dưới vỏ khoai. Chỉ cần rửa
cho sạch đất bụi bám ở ngoài với bàn chải mềm là được.
Chỉ cắt khoai ngay trước khi nấu,
vì để lâu không khí sẽ làm khoai thâm đen. Có thể ngâm khoai trong nước lạnh
hay nước pha chút chanh, nhưng sinh tố sẽ mất bớt đi.
Dùng khoai để ninh, hầm với
thịt, nấu súp... đều được, nhưng phổ biến nhất là món khoai tây chiên và bỏ
lò. Khoai hấp cách thủy, bỏ lò hoặc trong lò vi ba đều giữ được nhiều chất
dinh dưỡng hơn.
Luộc khoai với rất ít nước và để
cả vỏ sẽ giữ được nhiều chất dinh dưỡng. Nước luộc khoai có thể dùng để nấu
canh.
Khi bỏ lò hoặc nướng trong lò vi
ba, phải dùng nĩa trọc thủng vài lỗ để khoai khỏi nổ tung ra. Nướng trong lò
vi-ba mau chín hơn so với nướng mà lại tiết kiệm điện.
Khi chiên khoai với mỡ hoặc dầu,
không nên đun quá sôi, vì như vậy dầu có thể sinh ra vài chất đắng không tốt
ngấm vào khoai chiên.
Công
dụng y học
Về y học, nhiều người cho là
khoai tây làm giảm đau nhức khi bị phong thấp.
Nhưng khoai tây cũng có một hóa
chất gọi là solanin có thể gây vài bất lợi cho cơ thể như làm đau
bụng, nôn mửa, tiểu ra máu, kém hô hấp và thần kinh. Trường hợp này xẩy ra
khi ta ăn quá nhiều, khoảng vài kí lô khoai cùng một lúc hoặc khi ăn nhằm
khoai bị mốc meo hư thối. Đặc biệt khi khoai tây mọc mầm hay vỏ củ khoai đã
xanh để ngoài ánh sáng thì tỷ lệ solanin tăng cao, dễ gây ngộ độc hơn./.
Bác sĩ Nguyễn Ý
Đức
Texas-Hoa Kỳ |