Thưa
ông Khiết.
Bác sĩ E.
F. Schmerl, chuyên khoa tâm thần người cao niên, đã nêu ra nhận xét:
“ Có cả ngàn cửa ngõ đưa tới sự già trước tuổi và chết yểu. Một trong
những cửa ngõ đó là dáng điệu ( posture ) xấu của con người”.
Các nhân vật Dần, Tỵ, Hợi trong”Nhà Quê Ra Tỉnh” của nhà
biên khảo Đoàn Thêm, khi nói về lớp người lớn tuổi mấy chục năm về trước,
thì “đều phàn nàn rằng các cụ gắng uốn nắn con cháu, mà chính mình
lại có những thái độ hoặc cử động không ngoạn mục chút nào. Đi, đứng,
ngồi thì bệ vệ như quan to, hoặc co ro khúm núm, hoặc nghiêm trang trịnh
trọng qúa đến nỗi thành cụ non từ khi ba bốn mươi tuổi. Nhiều ông mới
chừng 50 đã còng lưng, bước đi thì lê gót với đôi giầy ta lẹp kẹp”.
Xin hãy
cùng tìm hiểu thêm về vấn đề này
Nguyên
nhân gây rối loạn cuả dáng đi.
Sau đây là
một số nguyên nhân đưa đến sự thay đổi dáng đi:
1- Biến
chứng của bệnh tiểu đường, ghiền rượu, thiếu sinh tố B12.
2- Chấn
thương cột tủy sống, não bộ.
3- Người
bị bệnh Parkinson, như võ sĩ Mohamed Ali.
4- Phong
thấp khớp.
5- Do tác
dụng phụ của một số dược phẩm.
6- Khiếm
khuyết thị giác và giảm cảm giác ngoài da.
7- Biến
chứng của tai biến mạch máu não.
8- Không
nguyên nhân: Đây là diễn tiến tự nhiên nhưng quá mức của người già khi
đi đứng, với tốc độ di chuyển giảm, mất thăng bằng cơ thể, cử động kém
nhịp nhàng. Khi đi, chân họ dạng ra, bước ngắn, thân ngả về phía sau nên
dễ ngã, mặc dù chân không yếu, không có dấu hiệu nào chứng tỏ có sự rối
loạn về thần kinh vận động.
Dáng đi của người bị những bệnh kể trên diễn ra theo một số
kiểu, đôi khi đặc thù cho từng bệnh.
Có người
khi di chuyển, các khớp xương hông, đầu gối và cổ chân duỗi thẳng, bước
chân dang ra ngoài, đi khó khăn, chậm chạp, yếu, móng chân đôi khi quệt
xuống đất. Đây là dáng đi thường thấy ở người bị tai biến mạch máu não.
Bệnh nhân
bị Parkinson có những bước đi ngắn, cứng nhắc, kéo lê chân trên mặt đất.
Họ cất bước khó khăn, bước đi nhanh, chậm bất thường khiến dễ ngã. Ở
người này, khớp hông, đầu gối, cổ chân và khuỷu tay co lại, cánh tay
ghìm sát vào thân, thân ngả về phía trước.
Trong bệnh
tiểu đường, các biến chứng thần kinh khiến bệnh nhân đi không vững,
thân ngả về phía trước, chân dạng ra, bước đi không mềm mại, ngắn dài
khác nhau, bàn chân nhấc cao rồi đập mạnh xuống đất.
Nhiều
người sau khi mổ mắt cườm, hoặc đổi kính hai tròng (bifocal ) cũng có
dáng đi không vững này trong một thời gian ngắn.
Người bị
bệnh phong thấp, nhất là ở hạ chi, khớp xương cứng, hao mòn, giảm mức độ
cử động, cơ thịt teo yếu. Họ đi không vững, thân ngả về phía bình thường
để bớt đau.
Dáng đi bắt đầu thay đổi từ tuổi ngoài 30. Khi tới tuổi cao,
bước đi sẽ ngắn, bàn chân không nhấc cao lại giữ lâu trên mặt đất, nhịp
đi lạch bạch, cánh tay ít đu đưa, vung vẩy, khớp vai ít nhúc nhích, thân
ngả về phía trước để giữ thế thăng bằng.
Người cao
tuổi thường đứng không vững khi muốn xỏ một chân vào ống quần, và vì sợ
ngã, nên phải kiếm vật gì để vịn.
Hậu quả thay đổi dáng đi.
Rối loạn
dáng đi là một trong những nguy cơ khiến người cao tuổi hay bị ngã, tạo
ra thương tích như gẫy xương chân tay, chấn thương não bộ, đưa đến tàn
tật.
Ngoài việc
điều trị căn nguyên bệnh, sự phục hồi khả năng di động cuả bệnh nhân rất
quan trọng. Có những chương trình y khoa phục hồi, làm tăng khẩu độ cử
động các khớp, cũng như huấn luyện điều chỉnh dáng đi cho thăng bằng trở
lại, hướng dẫn cách xử dụng xe lăn, gậy, nạng .
Ngoài ra cũng cần khuyến khích, nâng cao
tinh thần của người cao tuổi sợ ngã, để họ tự tin hơn và trấn áp sự sợ
ngã khi di chuyển.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức