Thưa quý ông,
Dinh dưỡng là tùy theo
hoàn cảnh của mỗi người, nhưng nói chung sẽ như sau:
a-Thỏa đáng: khi
cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho các hoạt động, chức năng của cơ thể cũng
như có dự trữ cho nhu cầu cấp bách.
b-Không đầy đủ: khi
hấp thụ ít hơn nhu cầu. Trong trường hợp này, cơ thể sẽ lấy nguyên liệu
từ kho dự trữ để nuôi dưỡng và tái tạo tế bào. Kho sẽ vơi dần dần nếu
không được bổ sung.
Lấy ví dụ: hồng huyết
cầu chỉ sống khoảng 120 ngày, tế bào niêm mạc ống tiêu hóa cần được thay
thế mỗi tuần lễ. Tất cả đều cần có nguyên liệu từ chất dinh dưỡng. Nếu
chỉ thiếu dinh dưỡng trong thời gian ngắn, kho dự trữ có thể đáp ứng,
nhưng nếu kéo dài lâu ngày sẽ nảy sinh nhiều bệnh tật liên quan.
c-Quá mức: khi
cung cấp chất dinh dưỡng nhiều hơn nhu cầu, sẽ tạo ra tình trạng dư thừa.
Chẳng hạn, sắt rất cần cho việc tạo huyết cầu tố, nhưng quá nhiều sẽ đưa
tới suy gan; Năng lượng thừa dư được cơ thể hấp thụ và chuyển sang dự
trữ, quá nhiều sẽ gây ra tình trạng béo phì.
Mọi người đều cần những
thành phần dinh dưỡng như nhau, bất kể tuổi tác, giới tính, chủng tộc,
điều kiện sinh hoạt khác nhau. Tuy nhiên về số lượng thì mỗi cơ thể đều
có nhu cầu khác biệt.
Cơ thể càng to lớn thì
nhu cầu càng cao.
Một người hoạt động
nhiều chắc chắn cần nhiều thực phẩm hơn người sống tĩnh tại.
Khi ngủ nghỉ, nhu cầu
năng lượng giảm; khi cơ thể run vì lạnh thì cần thêm năng lượng để khỏi
lạnh cóng.
Thực phẩm sản xuất ra
năng lượng mà đơn vị đo cơ bản là calori (Cal).
Một calori là số năng
lượng đủ để làm tăng nhiệt độ của một gram nước lên 1ºC. Vì đơn vị
calori quá nhỏ, cho nên khi tính toán năng lượng người ta thường dùng
kilocalorie (Kcal), tương đương với 1000 calori. Mặc dù do thói quen
người ta vẫn gọi là calori nhưng trong dinh dưỡng nên hiểu là được dùng
để chỉ cho kilocalorie (Kcal).
Mức cung cấp năng lượng
của một vài nhóm thực phẩm tiêu biểu như sau:
1 gram carbohydrate cho
4 Kcal
1gram chất béo cho 9
Kcal
1 gram chất đạm cho 4
kcal
1 muổng canh đường cát
trắng tinh chế (khoảng 4 gr) cho 16 Kcal.
Một muổng canh dầu thực
vật (khoảng 5 gr) cho 45 Kcal.
Khẩu phần ăn phải phù
hợp với mỗi người, không gây cảm giác ngây ngất mệt mỏi vì ăn quá no
nhưng cũng không ăn quá ít, vì sẽ không cung cấp đủ dinh dưỡng cho hoạt
động của cơ thể.
Thông thường, khi ăn con người chỉ nhìn thấy món ăn mà không biết được
mối tương quan giữa dinh dưỡng trong bữa ăn với những điều kiện sức khỏe
và bệnh tật của cơ thể. Vì vậy, nếu có một hướng dẫn đúng đắn để lựa món
ăn thích hợp với nhu cầu cơ thể là điều lý tưởng và hữu hữu ích nhất.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức