Thưa ông Khiết.
Bác sĩ E. F.
Schmerl, chuyên khoa tâm thần người cao niên, đã nêu ra nhận xét: “
Có cả ngàn cửa ngõ đưa tới sự già trước tuổi và chết yểu. Một trong
những cửa ngõ đó là dáng điệu ( posture ) xấu của con người”.
Các
nhân vật Dần, Tỵ, Hợi trong”Nhà Quê Ra Tỉnh” của nhà biên khảo Đoàn Thêm,
khi nói về lớp người lớn tuổi mấy chục năm về trước, thì “đều phàn nàn
rằng các cụ gắng uốn nắn con cháu, mà chính mình lại có những thái độ
hoặc cử động không ngoạn mục chút nào. Đi, đứng, ngồi thì bệ vệ như quan
to, hoặc co ro khúm núm, hoặc nghiêm trang trịnh trọng qúa đến nỗi thành
cụ non từ khi ba bốn mươi tuổi. Nhiều ông mới chừng 50 đã còng lưng,
bước đi thì lê gót với đôi giầy ta lẹp kẹp”.
Xin hãy cùng tìm hiểu thêm về
vấn đề này
Nguyên nhân
gây rối loạn cuả dáng đi.
Sau
đây là một số nguyên nhân đưa đến sự thay đổi dáng đi:
1- Biến chứng
của bệnh tiểu đường, ghiền rượu, thiếu sinh tố B12.
2- Chấn thương
cột tủy sống, não bộ.
3- Người bị
bệnh Parkinson, như võ sĩ Mohamed Ali.
4- Phong thấp
khớp.
5- Do tác dụng
phụ của một số dược phẩm.
6- Khiếm
khuyết thị giác và giảm cảm giác ngoài da.
7- Biến chứng
của tai biến mạch máu não.
8- Không
nguyên nhân: Đây là diễn tiến tự nhiên nhưng quá mức của người già khi
đi đứng, với tốc độ di chuyển giảm, mất thăng bằng cơ thể, cử động kém
nhịp nhàng. Khi đi, chân họ dạng ra, bước ngắn, thân ngả về phía sau nên
dễ ngã, mặc dù chân không yếu, không có dấu hiệu nào chứng tỏ có sự rối
loạn về thần kinh vận động.
Dáng
đi của người bị những bệnh kể trên diễn ra theo một số kiểu, đôi khi đặc
thù cho từng bệnh.
Có người khi
di chuyển, các khớp xương hông, đầu gối và cổ chân duỗi thẳng, bước
chân dang ra ngoài, đi khó khăn, chậm chạp, yếu, móng chân đôi khi quệt
xuống đất. Đây là dáng đi thường thấy ở người bị tai biến mạch máu não.
Bệnh nhân bị
Parkinson có những bước đi ngắn, cứng nhắc, kéo lê chân trên mặt đất. Họ
cất bước khó khăn, bước đi nhanh, chậm bất thường khiến dễ ngã. Ở người
này, khớp hông, đầu gối, cổ chân và khuỷu tay co lại, cánh tay ghìm sát
vào thân, thân ngả về phía trước.
Trong bệnh
tiểu đường, các biến chứng thần kinh khiến bệnh nhân đi không vững,
thân ngả về phía trước, chân dạng ra, bước đi không mềm mại, ngắn dài
khác nhau, bàn chân nhấc cao rồi đập mạnh xuống đất.
Nhiều người
sau khi mổ mắt cườm, hoặc đổi kính hai tròng (bifocal ) cũng có dáng đi
không vững này trong một thời gian ngắn.
Người bị bệnh
phong thấp, nhất là ở hạ chi, khớp xương cứng, hao mòn, giảm mức độ cử
động, cơ thịt teo yếu. Họ đi không vững, thân ngả về phía bình thường để
bớt đau.
Dáng
đi bắt đầu thay đổi từ tuổi ngoài 30. Khi tới tuổi cao, bước đi sẽ ngắn,
bàn chân không nhấc cao lại giữ lâu trên mặt đất, nhịp đi lạch bạch,
cánh tay ít đu đưa, vung vẩy, khớp vai ít nhúc nhích, thân ngả về phía
trước để giữ thế thăng bằng.
Người cao tuổi
thường đứng không vững khi muốn xỏ một chân vào ống quần, và vì sợ ngã,
nên phải kiếm vật gì để vịn.
Hậu
quả thay đổi dáng đi.
Rối loạn dáng
đi là một trong những nguy cơ khiến người cao tuổi hay bị ngã, tạo ra
thương tích như gẫy xương chân tay, chấn thương não bộ, đưa đến tàn tật.
Ngoài việc
điều trị căn nguyên bệnh, sự phục hồi khả năng di động cuả bệnh nhân rất
quan trọng. Có những chương trình y khoa phục hồi, làm tăng khẩu độ cử
động các khớp, cũng như huấn luyện điều chỉnh dáng đi cho thăng bằng trở
lại, hướng dẫn cách xử dụng xe lăn, gậy, nạng .
Ngoài ra cũng cần khuyến khích, nâng cao
tinh thần của người cao tuổi sợ ngã, để họ tự tin hơn và trấn áp sự sợ
ngã khi di chuyển.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức