Kitô giáo Tây phương
Trong Kitô giáo Tây phương, lễ Phục Sinh đánh dấu việc kết thúc 40
ngày chay tịnh – giai đoạn ăn kiêng và sám hối để chuẩn bị cho lễ
Phục Sinh bắt đầu vào Thứ tư Lễ Tro và chấm dứt vào khuya Thứ bảy
Tuần Thánh.
Tuần trước ngày Phục Sinh là tuần rất đặc biệt trong truyền thống
Kitô giáo gọi là Tuần Thánh: Chủ Nhật trước đó là Chúa nhật Lễ Lá,
và ba ngày cuối cùng trước ngày Phục Sinh gọi là Tam Nhật Thánh, bao
gồm: Thứ năm Tuần Thánh (Thứ năm Rửa Chân), Thứ sáu Tuần Thánh (Thứ
sáu Tốt Lành) và Thứ bảy Tuần Thánh (Thứ bảy Yên Tĩnh). Chúa nhật Lễ
Lá, Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh tập chú và việc tưởng
nhớ đến các sự kiện Chúa Giêsu vào thành Jerusalem, bữa Tiệc Ly và
Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập tự giá. Thứ sáu Tuần Thánh, Thứ
bảy Tuần Thánh và Chúa nhật Phục Sinh đôi khi được gọi là Tam Nhật
Phục Sinh (hay Tam Nhật Vượt Qua). Ở một số nước, lễ Phục Sinh kéo
dài 2 ngày, với ngày thứ hai gọi là "Thứ hai Phục Sinh". Nhiều giáo
hội bắt đầu lễ Phục Sinh vào cuối buổi tối ngày Thứ bảy Tuần Thánh
với lễ Vọng Phục Sinh hay Canh thức Vượt Qua.
Mùa Phục Sinh bắt đầu từ Chúa Nhật Phục Sinh và kéo dài đến lễ Hiện
xuống vào 50 ngày sau đó. Trong Kitô giáo Tây phương, ngày lễ Phục
Sinh tất cả rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4. Ngày
kế tiếp, thứ Hai, được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức của hầu
hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy
định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã
được bãi bỏ từ những năm 1980. Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ
tới nó là những ngày lễ di động, tức là chúng không rơi vào một ngày
cố định trong lịch Gregorian hay lịch Julian (là những lịch dựa theo
sự vận hành của mặt trời và mùa). Thay vào đó nó dựa trên lịch mặt
trăng tương tự — nhưng không giống hệt — lịch Do Thái. Ngày chính
xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.Vào Công
đồng Nicaea thứ nhất năm 325, lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức
vào cùng một Chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương
pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm
thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng). Thay vào đó, việc
chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành
phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó. Thành phố này tổ chức lễ
Phục Sinh vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng
âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3. Trong suốt thời Trung Cổ,
cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào Chủ
nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân
phân. Giáo hội Công giáo Rome dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh
cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria
khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng
rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9). Hầu hết giáo hội trên các đảo
Anh dùng phương pháp Rome cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách
tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664. Các giáo hội trên lục
địa châu Âu ở phía Tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong
triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương
pháp Alexandria. Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch
Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng
lịch Julius, nên ngày lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.
Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo
hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày lễ Phục Sinh dựa
trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp
loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương. Cải
cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không
được các thành viên sử dụng.Ngoài những truyền thống tôn giáo có
liên quan đến hoạt động kỷ niệm sự phục sinh của chúa Jesus, người
theo Kitô giáo còn có truyền thống trao nhau những quả trứng Phục
sinh, thường được làm từ chocolate. Trứng là biểu tượng từ xưa về sự
sinh sản. Có một truyền thống là vào buổi sáng lễ Hiện xuống (một
phần của lễ Phục sinh), người ta thức dậy sớm để ngắm mặt trời lên
và dùng bữa trưa đặc biệt, như tổ chức một chuyến giã ngoại cho cả
gia đình.
Kitô giáo Đông phương
Biểu tượng Phục Sinh của Chúa Giêsu Kitô của Giáo hội Chính thống
Nga vào thế kỉ 16
Trong Kitô giáo Đông phương, sự chuẩn bị bắt đầu với mùa Đại Chay.
Theo sau chủ nhật thứ năm của mùa Đại Chay là Tuần Lá, kết thúc vào
Thứ Bảy Lazarus. Thứ Bảy Lazarus chính thức bế mạc mùa Đại Chay, mặc
dù việc ăn kiêng vẫn tiếp tục cho tuần kế tiếp đó. Sau Thứ Bảy
Lazarus đến Chúa Nhật Lá, Tuần Thánh và cuối cùng là lễ Phục Sinh
hay lễ Vượt Qua (Pascha, Πασχα), và việc ăn kiêng chấm dứt ngay sau
Phụng Vụ Thánh (Divine Liturgy). Lễ Phục Sinh theo ngay sau Tuần
Sáng (Bright Week), không ăn kiêng trong tuần này kể cả thứ tư và
thứ sáu.
Phụng Vụ Thánh Vượt Qua nói chung diễn ra vào khoảng nửa đêm, vào
sáng sớm của ngày Vượt Qua. Việc đặt Phụng Vụ Thánh Vượt Qua vào nửa
đêm bảo đảm rằng không có Phụng Vụ Thánh khác vào buổi sáng, khiến
lễ này trở thành "Lễ của mọi lễ" trong năm phụng vụ. |