Lễ Chúa Phục sinh có liên hệ gì đến Bí tích Thánh Thể không?
Phải chăng bí tích Thánh Thể chỉ tưởng niệm cái chết của Chúa Giêsu
trên thập giá mà thôi, chứ không có liên quan gì đến lễ Phục sinh
hết?
Xưa
nay các nhà thần học quen nêu bật mối liên hệ giữa bí tích Thánh Thể
và cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu. Mối liên hệ này đã được thiết lập từ
chính các bản văn Kinh thánh. Thánh lễ được cử hành để nhắc nhớ việc
Chúa Giêsu đã bẻ bánh và chia sẻ chén rượu trong đêm Người sắp bị
trao nộp: tấm bánh bẻ ra nói lên Thân mình của Người được trao ban
cho chúng ta; chén rượu được chia sẻ nói đến máu của Người được đổ
ra làm hy lễ giao ước mới. Thánh Phaolô cũng nhắc nhở các tín hữu về
điều đó khi nói: "Mỗi lần anh em ăn bánh và uống chén này là anh em
loan truyền Chúa đã chịu chết cho tới ngày Chúa đến" (1Cr 11,26).
Tuy nhiên, trong những thập niên gần đây, nhờ những cuộc nghiền ngẫm
các đoạn Tân ước, các nhà chú giải Kinh thánh và các nhà thần học đã
lưu ý bí tích Thánh Thể không chỉ cử hành cái chết của Chúa Giêsu mà
thôi, nhưng còn cử hành cuộc Phục sinh của Chúa nữa. Điều khẳng định
này vừa dựa trên nền tảng Kinh thánh vừa dựa trên các luận cứ thần
học nữa.
Có đoạn văn Kinh thánh nào nói đến mối liên hệ giữa bí
tích Thánh thể và cuộc Phục sinh?
Trong Tân ước không những chúng ta gặp thấy những đoạn văn nói đến
mối liên hệ giữa bí tích Thánh Thể với cuộc Phục sinh, nhưng còn đọc
thấy những trình thuật kể chuyện nữa. Thực vậy, mỗi lần nghĩ tới bí
tích Thánh Thể, chúng ta thường liên tưởng đến bữa Tiệc ly, khi Chúa
Giêsu bẻ bánh và trao chén rượu cho các môn đệ. Tuy nhiên chúng ta
thường hay quên những trình thuật khác nói đến việc cử hành Thánh
Thể với Chúa Giêsu phục sinh. Đoạn văn tiêu biểu hơn cả là trình
thuật Chúa Giêsu phục sinh hiện ra với hai môn đệ trên đường đi
Emmaus, (được đức thánh cha Gioan Phaolô II chọn làm bức icôn suy
gẫm trong Năm Thánh Thể này). Theo thánh Luca kể lại, vào chính ngày
sống lại Chúa Giêsu đã hiện ra với hai môn đệ, đã đồng hành với họ,
giải thích Sách Thánh cho họ để hun nóng tâm hồn của họ, và sau cùng
Ngài đã bẻ bánh với họ. Vào chính lúc ấy, họ đã nhận ra Ngài. Chúng
ta nên lưu ý đến từ ngữ "bẻ bánh" được dùng ở đây. Đây là một thuật
ngữ chuyên môn mà thánh Luca sử dụng trong Phúc âm và trong Sách
Tông đồ công vụ để ám chỉ bí tích Thánh Thể. Trong trình thuật thiết
lập bí tích ở chương 22 câu 29, thánh Luca mô tả các cử chỉ của Chúa
Giêsu tại nhà tiệc ly như sau: "Người cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn,
bẻ ra và trao cho các môn đệ". Một cách đặc biệt hơn nữa, trong sách
Tông đồ công vụ, việc "bẻ bánh" được dùng để ám chỉ một nghi thức
phụng vụ của cộng đoàn Kitô hữu ở chương 2 câu 42 và 46, chương 20
câu 7 và 11. Thánh Phaolô cũng dùng từ ngữ đó để ám chỉ bí tích
Thánh Thể trong thư thứ nhất gửi Côrintô, chương 11, câu 23-24 và
chương 10 câu 16.
Chúa Giêsu bẻ bánh với các môn đệ Emmaus để làm gì?
Trình thuật về việc Chúa Giêsu hiện ra với hai môn đệ Emmaus không
phải là một mẩu tin thời sự, ghi nhận những biến cố đã xảy ra trong
ngày Phục sinh, cho bằng một trình thuật phụng vụ. Trước đây, trong
đêm trước khi chịu Tử nạn, tại nhà Tiệc Ly, Chúa Giêsu đã bẻ bánh
cho các môn đệ và truyền cho lặp lại để tưởng nhớ đến Ngài, tưởng
nhớ đến việc Ngài trao hiến mạng sống cho họ. Còn khi hiện ra với
các môn đệ vào ngày Phục sinh, Ngài giải thích ý nghĩa của cuộc Tử
nạn như là con đường đi vào vinh quang, và kế đó Ngài bẻ bánh cho
họ: chính Ngài chủ sự cuộc cử hành Thánh Thể với các môn đệ. Hay nói
khác đi, mỗi lần các môn đệ cử hành nghi thức bẻ bánh thì chính Chúa
Phục sinh hiện diện ở giữa họ. Vì thế bí tích Thánh Thể không chỉ
tưởng niệm cuộc Tử nạn, nhưng còn là cử hành sự hiện diện của Chúa
Giêsu Phục sinh nữa.
Ngoài trình thuật về việc bẻ bánh với hai môn đệ Emmaus, các nhà chú
giải còn ghi nhận một trình thuật khác nêu bật mối liên hệ giữa bí
tích Thánh Thể với chiều kích Phục sinh, đó là chương 21 trong Phúc
âm theo thánh Gioan, kể lại việc Chúa hiện ra với các môn đệ ở Biển
Hồ Tiberia. Chương này kể lại việc các môn đệ nhận ra Chúa hiện ra
sau một cuộc đánh cá kỳ lạ. Khi thuyền đã kéo thuyền lên bờ, các ông
thấy có sẵn than hồng với cá đặt ở trên, và có cả bánh nữa. Câu 13
viết rằng: "Đức Giêsu cầm lấy bánh trao cho các ông; rồi cá, Người
cũng làm như vậy". Đoạn văn này cần được móc nối với phép lạ hoá
bánh ở chương 6, cũng xảy ra ở Biển Hồ Tiberia, khi mà từ năm chiếc
bánh và hai con cá, Ngài đã nuôi hơn 5 ngàn người, và tiếp đó Ngài
đã giảng về bánh bởi trời đem lại sự sống cho thế gian. Bánh đó
chính là Đức Kitô. Nhưng từ nay, Đức Kitô không chỉ là một con người
lịch sử sinh sống ở Nadaret nữa, nhưng là Đức Kitô Phục sinh. Ngài
không ngừng bẻ bánh để nuôi dưỡng chúng ta trong bí tích Thánh Thể.
Chính Ngài mới là vị chủ sự các buổi cử hành Thánh Thể: chính Ngài
bẻ bánh với các môn đệ Emmaus; chính Ngài dọn sẵn bánh và trao cho
chúng ta.
Như vậy, khi cử hành Thánh Thể, chúng ta tưởng nhớ Chúa
Kitô Tử nạn hay Phục sinh?
Chúng ta thường tách rời hai biến cố Tử nạn và Phục sinh, bởi vì xảy
ra vào hai thời khắc cách xa nhau: cuộc Tử nạn xảy ra vào thứ 6 Tuần
Thánh, còn việc Phục sinh thì xảy ra vào Chúa nhật tiếp đó. Tuy
nhiên, Tân ước và phụng vụ thì coi cả hai như là một biến cố duy
nhất. Thực vậy, thánh Gioan gọi việc Đức Giêsu chịu chết và treo lên
thập giá như là "siêu thăng" (được cất cao lên), hoặc "tôn vinh".
Còn thánh Luca kể lại rằng khi hiện ra với hai môn đệ Emmaus và với
tất cả các tông đồ họp nhau ở Giêrusalem thì Chúa Phục sinh giải
thích cho họ biết rằng cuộc tử nạn chỉ là con đường để vào vinh
quang. Vì thế phụng vụ gọi những ngày cuối cùng của Tuần Thánh là
Tam nhật Vượt qua, một mầu nhiệm khởi sự từ thánh lễ tối thứ năm
Tuần Thánh và kết thúc với kinh chiều lễ Phục sinh. Cuộc Tử nạn,
Thập giá và Phục sinh họp thành một tổng thể. Ngoài ra chúng ta cũng
nên lưu ý rằng, trong Tân ước có những đoạn văn nói rằng Thập giá
chỉ là một chặng đường dẫn đến vinh quang Phục sinh, thì cũng có
những đoạn văn nói rằng Chúa Phục sinh còn mang những dấu tích của
Thập giá.
Những đoạn văn nào vậy?
Điều này khá rõ nơi các tác phẩm của thánh Gioan. Ở chương 20 của
Phúc âm thứ bốn, chúng ta thấy rằng khi hiện ra với ông Tôma, Chúa
Phục sinh đã tỏ cho ông thấy những dấu đinh ở tay, và lỗ đâm vào
cạnh sườn. Ở sách Khải huyền, Đức Kitô được mô tả như Con Chiên sát
tế: Chiên ấy đã bị giết và còn mang dấu vết. Tuy nhiên ngày nay, Con
Chiên đã sống lại và hiển trị, được lãnh nhận phú quý, sức mạnh, uy
quyền, danh dự với vinh quang. Hơn thế nữa, Thiên Chúa còn mở tiệc
cưới cho Con Chiên vơí tất cả các tôi trung của Ngài. Trong Thánh
lễ, trước khi rước lễ, vị chủ tế còn lặp lại lời mời trích từ Sách
Khải huyền (19,9): "Đây Chiên Thiên Chúa, đây Đấng xoá tội trần
gian, phúc cho ai được mời đến dự tiệc Chiên Thiên Chúa".
Việc liên kết bí tích Thánh Thể với Chúa Phục sinh có
ảnh hưởng gì đến cuộc sống đạo của chúng ta không?
Có
chứ. Trước hết, chúng ta tin rằng Chúa Kitô hiện diện trong bí tích
Thánh Thể. Nói rằng Chúa Kitô hiện diện có nghĩa là Chúa Kitô ngày
hôm nay, chứ không phải là Chúa Kitô của hai ngàn năm trước đây.
Ngày hôm nay, Chúa Kitô hiện diện như là Đấng Phục sinh; Ngài chết
trên thập giá một lần, ngài đã sống lại và không còn bao giờ phải
chết nữa. Chính nhờ sự Phục sinh mà thân xác của Ngài được vinh
hiển, được linh động bởi Thần khí, do đó có thể hiện diện khắp nơi
khắp chốn, không còn bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Một
hậu quả khác của việc liên kết Thánh Thể với mầu nhiệm Phục sinh là
khi chúng ta hiệp thông với Thân mình Chúa Giêsu, thì chúng ta được
kết hiệp với Chúa Giêsu trong vị thế của Đấng đã sống lại từ cõi
chết và không còn chết nữa. Nói cách khác, chúng ta được kết hiệp
với Thân thể của Chúa Phục sinh. Điều này không chỉ mang lại cho
chúng ta niềm hy vọng mai sau sẽ được sống lại giống như Ngài, mà
còn đưa chúng ta vào sự thông hiệp với Thân thể Mầu nhiệm của Chúa
Phục sinh nữa. Thực vậy, khi nói đến "thân thể của Chúa Kitô", thánh
Phaolô và các giáo phụ không chỉ hiểu về thân thể vật lý của Đức
Kitô, mà còn mở rộng đến Hội thánh nữa. Các Kitô hữu là chi thể của
thân thể Đức Kitô. Ngài là đầu của thân thể mầu nhiệm, bao gồm các
tín hữu lữ hành trên trần gian, cũng như những người đã hưởng vinh
quang thiên quốc. Mỗi lần cử hành Thánh Thể, chúng ta kết hiệp với
Thân thể mầu nhiệm đó: chúng ta liên kết với nhau vì được chia sẻ
vào thân thể phục sinh của Đức Kitô; đồng thời chúng ta cũng liên
kết với những anh chị em tuy khuất bóng nhưng vẫn gần gũi với chúng
ta bởi vì họ được kết nạp vào Thân thể của Đức Kitô. Đó là đạo lý về
sự thông hiệp các thánh trong kinh Tin kính, và được diễn ra cách
đặc biệt khi cử hành Thánh lễ. |