|
|
NHỮNG CÂU HỎI TỔNG HỢP Y KHOA Câu hỏi 1: Thay đổi tính miễn dịch Chúng tôi được biết là tính miễn dịch của con người có thể bảo vệ cơ thể được. Xin bác sĩ nói thêm về sự thay đổi này. Cảm ơn bác sĩ. Bạch Đăng Thái Thưa ông Thái, Khi sanh ra, con người đă được tạo hoá ban cho những hệ thống pḥng thủ chống lại bệnh tật, trong đó có khả năng miễn dịch. Khả năng này được thực hiện qua hai loại bạch huyết cầu T-cells, B-cells. Chúng tạo ra kháng thể đặc biệt để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và ngăn ngừa sự tái phát của bệnh đó trong tương lai. Chúng cũng rất công hiệu trong việc tiêu diệt tế bào ung thư. Lúc mới sanh, các huyết cầu này được tuyến ức (Thymus) nằm sau xương ức sản xuất, huấn luyện để chống tác nhân gây bệnh. Đáng tiếc là tuyến thoái hóa với thời gian. Sau đó th́ các huyết cầu miễn dịch sẽ được tủy sống, các hạch và lá lách sản xuất. Nhưng v́ không được sự điều khiển, huấn luyện của tuyến ức nên chức năng pḥng vệ cơ thể kém phần hiệu nghiệm. Người già do đó dễ bị các bệnh nhiễm trùng cũng như ung thư. Câu hỏi 2: Tử biệt Có nghiều người lo lắng đến cả lúc chết. Vậy th́ xin bác sĩ tả rơ tâm trạng của người sắp chết sẽ ra sao? Nguyễn văn Tam. ...Lăo Tam được Trời ban cho tuổi thọ gần bát tuần. Ông tương đối vẫn mạnh khỏe, không bệnh kinh niên, không phải dùng thuốc ǵ, ngay cả Tam Tinh Hải Cẩu hoặc nhân sâm, cao hổ cốt.. Nhưng từ nửa năm nay, lăo thấy sức khỏe mỗi ngày mỗi giảm. Lăo không c̣n sinh lực như mấy năm trước. Lăo không quan tâm tới mọi sự chung quanh, đôi khi muốn xa lánh mọi người. Khẩu vị giảm, nhai nuốt khó khăn và ông thấy thực phẩm là không cần thiết. Ông rất sợ khi người thân ép uống súp, ăn thịt, chỉ sợ nghẹn, ói. Có những ngày ông ngủ li b́, như để tiết kiệm sinh lực cho những chức năng quan trọng. Ông bồn chồn trong ḷng, nằm ngồi không yên như nhớ như quên điều ǵ muốn làm muốn thôi, muốn nhắc nhở vợ con. Rồi thở dài, ngán ngẫm. Vào đêm khuya vắng, ông dường như thấy cha mẹ ông xuất hiện đâu đây, ân cần nói chuyện với ông. Có lúc ông lên kinh, chân tay co giựt, hàm cứng lại. Giá có ai bóp tay bóp chân cho ḿnh lúc này nhỉ!. Ông thấy nhịp tim chậm dần, nhẹ hơn. Hơi thở đôi khi như hụt và nông. Tuần hoàn kém, thân ông giá lạnh v́ thiếu máu. Da ông xanh nhợt. Năo thiếu oxy nên ông hay choáng váng mày mặt, kèm theo những cơn nhức đầu kéo dài khó chịu. Ngượng ngùng hơn là nhiều lần ông không kềm hăm được đại tiểu tiện, bài tiết trên giường. Người toát ra mùi hôi; nước miếng hoen khóe mép, đóng cặn. Xương thịt, nội tạng ông đôi khi đau nhức, nhưng không kéo dài lâu. Ông nhớ có người nói, cận tử th́ cơ thể tiết ra vài hóa chất giúp giảm sự đau, sự quằn quại khi mô bào, bộ phận bước vào giai đoạn đau đớn của sự chết( agony phase of death). Các bộ phận trong h́nh hài ông ngưng dần, bộ phận nọ tiếp nối bộ phận kia như những quân bài domino đè lên nhau mà ngả xuống. Ông mỉm cười chờ đợi. Một ngày đẹp trời nào đó, mắt ông sẽ mờ dần, đồng tử mở rộng nhưng bất động, để đón nhận thêm nhiều ánh sáng. Không gian sao tối dần, như Victor Hugo than phiền “ Tôi chỉ thấy bóng tối” hoặc Emily Dickinson “...sương mù đang bao phủ quanh tôi”. Bắt chước Goeth, ông kêu lên “ Light! more light”, cho tôi thêm ánh sáng !. Để lần cuối nh́n thấy cuộc đời. Rồi ông lịm dần, lịm dần. Chỉ trong vài giờ, cơ thịt ông co cứng, giá lạnh, xanh lợt. Rồi vài chục giờ sau, cơ thể ông mềm, mô bào tự hủy hoại v́ hóa chất tiết ra, rồi thoái rữa v́ đám vi khuẩn trong ruột già ruột non đua nhau lan tràn khắp chốn. Rồi thân xác này sẽ được chôn cất dưới ḷng đất xâu. Cát bụi lại về cát bụi. Ông nhớ là cách đây vài tháng, khi linh cảm rằng sẽ đi xa, ông đă làm di chúc. Xin đừng móc dây móc máy vào người tôi khi tôi hấp hối. Cho phép tôi ra đi lành lặn như khi tôi tới. Trên giấy tờ hộ tịch sẽ được ghi tôi chết v́ natural cause, rất tự nhiên, điều mà nhiều người mong ước. Và xin cảm ơn mọi người đă chăm sóc tôi, đă quan tâm tới “những nhu cầu cận tử” nhu cầu của người trên ngưỡng cửa tử vong”. Lăo Tam đă sẵn sàng ra đi. Như Thomas Edison reo lên Bên kia thế giới sao mà đẹp “It is beautifull over there”! Và b́nh thản đợi chờ như nhà văn lăo thành MặcThu viết nhân chuyến “tiễn đưa” nhà văn Mai Thảo. “Sân ga một đám đứng chờ tàu, Toàn bạn già xưa biết mặt nhau. Tàu chật, có người lên được trước; Chậm chân, kẻ đợi chuyến tàu sau. Một đi là chẳng quay đầu lại, Áo trắng trên người đủ kín thân. Ra đi giống thuở ai vừa đến, Tàu suốt trăm năm chỉ một lần. Sân ga thấp thoáng bóng người già, Họ sẵn sàng về cơi thật xa. H́nh như trong đám những người đó Có cả người đưa, có cả ta. Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
Câu hỏi 3: Xin bác sĩ nói về ảnh hưởng của tục ăn trầu ở nhiều quốc gia. Cảm ơn bác sĩ. Nguyễn Văn Việt. Thưa ông Việt, Các cụ ăn trầu với một ư niệm giản dị làm cho sạch miệng, chắc răng, đỏ môi và ăn ngon miệng. Trầu cũng có nhiều công dụng trị bệnh theo kinh nghiệm dân gian. Lá hơ nóng, đắp lên rốn để trị đau bụng, no hơi, ợ chua và sôi bụng. Ṿ nát lá, bọc trong túi vải, nhúng nước sôi rất tốt trong việc đánh gió trừ cảm mạo, ho thời tiết. Nấu lá làm nước tắm để trị ghẻ ngứa, rôm sẩy cũng là môn thuốc cổ truyền của nhiều mẹ già Bắc Việt. Nước lá trầu ngậm trong miệng có thể làm giảm nguy cơ viêm răng lợi, nhờ hóa chất polyphenol tiêu diệt được vi khuẩn. Y học Ấn Độ coi trầu có tác dụng trợ tim, lợi tiểu và hơi có công dụng kích dục, gây hưng phấn cũng như gây nghiền. Trầu là phải có Cau. Cau có vài chất tannin và alkaloid. Theo kinh nghiệm Đông y, cau có tính chất thông đại trường, hạ khí, được các cụ dùng để trị chướng khí, tả hạ, sát trùng. Hạt cau được cho uống để trừ giun sán v́ hóa chất trong hạt làm tê liệt hệ thần kinh các kư sinh trùng.Vỏ cau lợi tiểu dùng để trị thủy thũng. Nhai trầu cần kèm thêm miếng vỏ cây đay, mang vị chan chát ḥa nhập với một chút vôi tôi để lâu hơi nồng. Sự phối hợp mang lại bài thuốc trị liệu giản dị nhưng hiệu nghiệm. Nhiều người ngoại quốc tới Việt Nam thuở xưa đều ngạc nhiên thấy các bà mẹ quê của chúng ta rất ít bị hư răng. Nhờ các bà mẹ luôn luôn nhai trầu. Như bầy trẻ nhai suynh gôm bây giờ. Nhưng ăn trầu cũng có vài rủi ro. Nhiều vôi có thể làm niêm mạc miệng phỏng; nước trầu nồng khiến vị giác kém tinh vi không phân biệt được hương vị thực phẩm; tuyến nước miếng, niêm mạc miệng và cuống họng bị kích thích và có thể gây ung thư. Vấn đề ung thư mới đây đă được xác định. Tháng 8-2003, giới chức Y tế Liên Hiệp Quốc đă công bố kết quả một nghiên cứu về tục ăn trầu này. Theo đó, ăn trầu vẫn rất thịnh hành ở các quốc gia Đông Nam Á Châu, dân tỵ nạn tại Anh, Bắc Mỹ và Úc Châu. Điểm đặc biệt là giới trẻ lại cũng bắt đầu nhai trầu. Lư do được họ nêu ra là để giúp tập trung, giảm buồn chán vô công rồi nghề, giảm cảm giác đói, thích vị cay cay của trầu, làm hơi thở thơm hơn, có vẻ trưởng thành. Theo WHO, tại các quốc gia Đông Nam Á, nhai trầu cau là thói quen đứng hàng thứ tư sau thuốc lá, rượu và caffeine. Kết quả nghiên cứu xác định là ăn trầu với cau đưa tới ung thư miệng, cuống họng. Cũng theo báo cáo, mỗi năm trên thế giới có 390.000 trường hợp ung thư miệng th́ 228.000 xẩy ra ở Đông Nam Á. Ngoài ra, ăn xong miếng trầu, không có ống phóng, các bà mẹ chất phác của ta rất vô tư-tự nhiên, quay ra nhổ đánh toẹt một băi quết trầu xuống nền nhà trơn bóng. Vừa mất thẩm mỹ vừa gây khó chịu cho khách bàng quan. Bác sĩ Nguyễn Ư Đức Câu hỏi 4: Dấu hiệu báo trước Cơn ĐauTim (Heart attack) a-Cảm giác đau rất khó chịu như có vật nặng đè ép trên ngực, kéo dài mấy phút rồi hết, nhưng có thể đau lại. b- Đau từ ngực chạy lên vai, cổ hoặc lan ra cánh tay; đầu ngón tay cảm thấy tê tê. c-Choáng váng, muốn xỉu, đổ mồ hôi, buồn nôn, khó thở. d-Lo sợ, nóng nẩy, bồn chồn. đ-Da xanh nhợt. e-Nhịp tim nhanh, không đều. Nếu cảm thấy một trong những dấu hiệu này th́ phải cho bác sĩ hay hoặc tới bệnh viện để đựoc khám bệnh hoặc cấp cứu ngay. Nhiều người tŕ hoăn v́ cho rằng đó chỉ là dấu hiệu của ăn khó tiêu, ợ chua, nên khi tới bệnh viện th́ đôi khi đă quá trễ.bs nyd
Câu hỏi 5: Bác sĩ và Liều Lượng Dược Phẩm. 1/ Làm sao mà các bác sĩ quyết định liều lượng dược phẩm? Cho tới năm 1920, có nhiều loại dược phẩm không có công dụng ǵ nhưng có lẽ chúng rất an toàn. Ngày nay, đa số đều công hiệu nhưng hầu như lại có nhiều tác dụng phụ, có hại. V́ thế khi biên toa thuốc cần phải chính xác: nếu liều lượng ít quá th́ sẽ không có công dụng ǵ mà nhiều quá th́ lại gây ra bất thường, bệnh hoạn. Bác sĩ đều căn cứ trên hướng dẫn của cơ quan chính quyền lo về điều hành các loại dược phẩm. Nhưng các cơ quan này không đưa ra một hướng dẫn nào về liều lượng trung b́nh v́ cùng một dược phẩm sẽ có tác dụng khác nhau giữa nhiều bệnh nhân. Thay vào đó, họ phải dùng “liều lượng thông thường”. Khi biên toa, bác sĩ phải nghĩ tới điểm đó và nhất là số tuổi, cân nặng và điều kiện tổng quát của người bệnh. Các công ty dược sản xuất dược phẩm gợi ư liều lượng tối ưu sau nhiều lần kiểm tra và lư luận phức tạp. Các nhà nghiên cứu quyết định liều lượng hiệu nghiệm trung b́nh, số lượng dược phẩm có thể gây ra một số phản ứng cho một nửa số người thử: lượng có hại trung b́nh là số gây ra tác dụng không muốn của một nửa số người được thử. Sau đó th́ việc biên toa không phải là chuyện dễ. Thí dụ như liều lượng digitalis cần để có tác dụng chỉ gần bằng lượng gây độc của digitalis. 2/ Liệu dược phẩm có bao giờ tạo ra kết quả không mong muốn? Sau khi thuốc kháng sinh được mang ra để dùng th́ các bác sĩ thấy chúng tạo ra một loại sinh vật mới gọi là vi khuẩn kháng thuốc. Các vi khuẩn này có thể tăng và có khả năng chống lại thuốc kháng sinh. Ngoài ra, đôi khi kháng sinh tiêu diệt một số vi khuẩn có hại th́ lại mở đường cho các vi khuẩn khác. Thí dụ nếu ta bị nhiễm với khuẩn liên cầu th́ PNC có thể loại hầu hết chúng nhưng không bao giờ đụng tới các vi khuẩn h́nh cầu khác. Ngoài ra kháng sinh tấn công vi khuẩn không có chủ đích, đôi khi tiêu diệt những vi khuẩn tưởng như có hại nhưng cũng tiêu diệt các vi khuẩn không gây ra bệnh.Thí dụ như ta đang uống penicillin th́ dược phẩm này không những loại trừ các vi khuẩn có hại nhưng đồng thời lại khuyến khích sự xuất hiện một bệnh mới là Candida albican ở miệng. Bác sĩ Nguyễn Ư Đức. Câu hỏi 6: Những dấu hiệu báo trước Stroke Dấu hiệu tùy thuộc nguyên nhân gây tai biến, vùng năo và số lượng tế bào bị tổn thương. Điểm đặc biệt của dấu hiệu báo động là một số những “Đột Nhiên”. Đột nhiên thấy yếu một bên cơ thể như mặt, tay hoặc chân là dấu hiệu sớm nhất và thông thường nhất; rồi: Đột nhiên thấy tê dại trên mặt, cánh tay hoặc chân ở một nửa thân người; -Đột nhiên thấy bối rối, nói năng lơ lớ khó khăn hoặc không hiểu người khác nói ǵ; -Đột nhiên có khó khăn nh́n bằng một hoặc cả hai con mắt; -Đột nhiên chóng mặt, đi đứng không vững, mất thăng bằng; -Đột nhiên thấy nhức đầu như búa bổ mà không rơ nguyên nhân. Không phải tất cả các dấu hiệu này đều xảy ra trong mỗi tai biến. Nhưng nếu thấy một vài trong những dấu hiệu đó là phải kêu cấp cứu, tới nhà thương ngay. Đây là trường hợp khẩn cấp, chậm trễ phút nào th́ biến chứng hiểm nghèo gia tăng với phút đó. Y giới đưa ra trắc nghiệm gọi tắt là F.A.S.T. để sớm khám phá stroke: F = Face: mặt méo lệch, môi xệ, không nhe răng ra được; A =Arm: không dơ tay cao quá vai được; S =Speech: tiếng nói lơ lớ ngọng nghịu và không hiểu lời người khác nói; T=trắc nghiệm.
|