MƯU SỰ TẠI NHÂN, THÀNH SỰ TẠI THIÊN
(CN V/TN-C - Mồng 01 Tết Quý Tỵ “Cầu bình an cho Năm Mới”)

JM. Lam Thy ĐVD

TIỄN NHÂM THÌN XUA TAN BAO TỘI LỖI

MỪNG QUÝ TỴ SÁNG TỎ MỘT NIỀM TIN

Bài Tin Mừng Chúa nhật V/TN-C (Lc 5, 1-11) đúng vào ngày Mồng Một Tết Quý Tỵ 2013, trình thuật phép lạ “Mẻ cá lớn” do Đức Giê-su làm tại hồ Ghen-nê-xa-rét, có rất đông người chứng kiến. Những người đánh cá (Phê-rô, Gia-cô-bê, Gio-an) bằng những dụng cụ chài lưới thường dùng và những kinh nghiệm từng trải, đã "vất vả suốt đêm mà không bắt được gì cả"; nhưng khi "vâng lời Thầy, tôi sẽ thả lưới", cũng vẫn những dụng cụ và cách thức ấy, thì kết quả đã vượt quá sức tưởng tượng (“bắt được rất nhiều cá, đến nỗi hầu như rách cả lưới”). Có thể coi đó là một biến cố vì trong cùng một sự kiện, cũng một cách thức thực hiện, mà kết quả khác hẳn nhau, trước thì "vất vả suốt đêm mà không bắt được gì cả", nhưng sau đó thì "được hai thuyền đầy cá, đến gần chìm". Ấy là chưa kể biến cố đó xảy ra đã làm thay đổi hẳn cách nhìn (quan điểm) của thánh Phê-rô và đám đông về Đức Giê-su Ki-tô, đến nỗi mà thánh nhân phải "sấp mặt dưới chân Đức Giê-su và nói: "Lạy Chúa, xin tránh xa con, vì con là kẻ tội lỗi!" Từ biến cố đó, Đức Giê-su thu nhận 4 môn đệ đầu tiên (Phê-rô với người anh là An-rê, 2 người con ông Dê-bê-đê là Gia-cô-bê và Gio-an).

Sau Phục Sinh, thêm một lần nữa, Đức Giê-su làm phép lạ “mẻ cá lớn” tại Biển hồ Ti-bê-ri-a (Ga 21, 1-19). Lần này có các môn đệ Phê-rô, Tô-ma (Đi-đi-mô), Na-tha-na-en, 2 người con ông Dê-bê-đê (Gia-cô-bê và Gio-an) và 2 môn đệ khác nữa. Cũng như lần trước, suốt đêm “họ không bắt được gì cả” (Ga 21, 3). Đến khi các ông nghe lời Đức Giê-su “thả lưới xuống bên phải mạn thuyền”, thì “không sao kéo lên nổi, vì lưới đầy những cá” (Ga 21, 6). Sau khi thưởng thức món cá nướng từ thành quả gặt hái được, Thánh Phê-rô được Thầy Chí Thánh gặng hỏi tới 3 lần: "Này anh Si-môn, con ông Gio-an, anh có mến Thầy không?"; 2 lần trước, thánh nhân đều trả lời "Thưa Thầy có, Thầy biết con yêu mến Thầy", đến lần thứ ba thì “Ông Phê-rô buồn vì Người hỏi tới ba lần: "Anh có yêu mến Thầy không?" Ông đáp: "Thưa Thầy, Thầy biết rõ mọi sự; Thầy biết con yêu mến Thầy." Có lẽ cũng vì khi Thầy chính thức bước vào cuộc khổ nạn, “Phê-rô đã chối Thầy 3 lần trong một đêm”, nên lần này Đức Ki-tô cũng muốn Phê-rô 3 lần tuyên xưng lòng Mến hầu củng cố đức tin cho thật vững chắc, để từ đó, Người chính thức trao quyền “chăn dắt đàn chiên của Thầy” (Giáo Hội).

Phép lạ tại hồ Ghen-nê-xa-rét đúng vào dịp khai mạc giai đoạn công khai sứ vụ rao giảng Tin Mừng Cứu Độ của Đức Giê-su Ki-tô. Còn phép lạ tại Biển hồ Ti-bê-ri-a đúng vào thời điểm hoàn tất sứ vụ của Người. Cả 2 biến cố đều minh hoạ thật cụ thể châm ngôn “Mưu sự tại nhân, thành sự tại Thiên:  謀 事 在 人 成 事 在 天” (Liệu việc do người, thành sự do Trời – “Man proposes, God disposes”). Thật vậy, con người được tự do, có quyền chọn lựa và mưu tính mọi việc, nhưng kết quả không bao giờ ra ngoài sự quan phòng của Thiên Chúa; vì ngay đến chính loài người cũng do Thiên Chúa dựng nên thì tất cả mọi sự kiện, mọi biến cố trong cuộc sống của con người đều nằm trong sự quan phòng của Thiên Chúa là điều tất nhiên. Vâng, “Ngay đến tóc trên đầu anh em cũng được đếm cả rồi” (Lc 12, 7).

Bài Tin Mừng hôm nay trùng vào ngày đầu năm âm lịch chỉ là ngẫu nhiên, nhưng kẻ viết bài này lại thấy nó phù hợp với ngày đầu Xuân một cách lạ lùng. Vâng, ngày đầu tiên bước vào một năm mới là bước vào một chặng đường mới trên hành trình “ba vạn sáu ngàn ngày”, tâm lý chung ai chẳng nghĩ đó là đón mừng một hy vọng mới cho một chặng đường mới trong cuộc sống. Cũng như các môn đệ xuất thân từ nghề chài lưới (Phê-rô, An-rê, Gia-cô-bê và Gio-an) khi thả lưới đánh cá, ai chẳng mong sẽ bắt được nhiều cá, nhưng vất vả suốt đêm chẳng được gì cả. Chán nản, mọi người đi giặt lưới tính nghỉ ngơi thì vừa lúc Đức Giê-su xuất hiện. Và sau khi “vâng lời Thầy, tôi sẽ thả lưới” thì hiệu quả vượt quá ước mơ. Kể từ đó, các môn đệ bước vào một chặng đường mới “theo Thầy đi lưới người như lưới cá”.

Chặng đường ấy cũng như chặng đường 365 ngày trần thế, tuy có những thuận lợi nhất định, nhưng cũng sẽ gặp không ít gian nan nguy hiểm và nếu vững tin vào Người Thầy Chí Thánh đã hướng dẫn, chỉ dạy, mà “vâng lời Thầy, con xin thả lưới”, chắc chắn vào ngày kết thúc lộ trình trần thế, cũng là ngày hoàn tất sứ vụ được trao, sẽ được Đức Vua âu yếm phán dạy: "Nào những kẻ Cha Ta chúc phúc, hãy đến thừa hưởng Vương Quốc dọn sẵn cho các ngươi ngay từ thuở tạo thiên lập địa” (Mt 25, 34). Vấn đề đặt ra là phải hiểu cho thấu đáo “Mưu sự tại nhân, thành sự tại Thiên”, không những thế mà còn phải “Tận nhân lực nhi tri Thiên mệnh ( 盡 人 力 而 知 天 命 : hết sức người thì hiểu mệnh Trời – Khổng Tử – “Luận ngữ”). Như vậy thì phải “Vâng lời Thầy, con xin dốc hết sức mình thả lưới”. Ấy cũng bởi vì "Để dựng nên ta, Thiên Chúa không cần đến ta, nhưng để cứu rỗi ta, Thiên Chúa không thể làm được nếu ta không cộng tác với Ngài" (Thánh Âu-tinh).

Đó là những cảm nghĩ về bài Tin Mừng CN.V/TN-C, giờ đây xin chia sẻ vào 3 ngày Tết theo Lịch Phụng vụ:

1- Lễ Tân niên: Cầu bình an cho Năm Mới. (Bđ 1: St 1, 14-18; Bđ 2: Pl 4, 4-8; Tin Mừng: Mt 6, 25-34):

Lễ Tân Niên được cử hành vào sáng Mồng Một Tết. Lịch Phụng vụ của Giáo Hội toàn cầu ấn định ngày đầu năm dương lịch (01/01) là “Ngày Thế Giới Hoà Bình”. Cũng vậy, Giáo Hội Việt Nam ấn định ngày đầu năm âm lịch (Mồng Một tháng Giêng) là ngày cầu bình an cho Năm Mới. Khi Thiên Chúa dựng nên con người có nam có nữ theo hình ảnh Người, Người đã dùng chính Tình Yêu của Người để kết dính 2 ông bà Nguyên tổ lại với nhau nên “một xương một thịt” để “sinh sôi nảy nở cho đầy mặt đất và thống trị mặt đất”. Như vậy, ngay từ nguyên thuỷ, Thiên Chúa đã muốn cho con cái của mình sống trong yêu thương, trong an bình hạnh phúc. Không những thế, khi con người xa lìa Thiên Chúa, chìm đắm trong tội lỗi, thì Người lại ban chính Con Một xuống thế làm người cứu độ nhân loại và ngay trong đêm Con Người giáng thế, thì đã có lời chúc từ trời cao “Bình an dưới thế cho người thiện tâm”.

Sứ vụ cao trọng của Con Thiên Chúa làm người chỉ có thể là làm cho “Đất với Trời se chữ đồng” trong Tình Yêu mà thôi. Sự ích kỷ, ghen ghét, đố kỵ, thù hằn đã làm cho con người chìm ngập trong tội lỗi nhuốc nhơ, trong sự chết đen tối, nên Đức Giê-su Thiên Chúa phải chịu khổ hình để tẩy xoá tội lỗi, chịu chết trên thập giá để tiêu diệt sư chết và Người sống lại hiển vinh đem lại sự sống vĩnh cửu cho loài người. Cũng chính Người Con luôn mời gọi “Hãy đến cùng tôi, mọi người sẽ được nghỉ ngơi bồi dưỡng” (Mt 11, 28). Nghỉ ngơi bồi dưỡng trong sự sống vĩnh cửu thì chẳng phải đó là an bình hạnh phúc hay sao? Vâng, chính vì loài người không ưng thuận đón nhận sự cứu độ, không muốn được nghỉ ngơi bồi dưỡng trong yêu thương, không thích an bình, nên mới thành cớ sự.

Đúng như vậy, Thiên Chúa – thông qua Ngôi Lời nhập thể – luôn thương yêu con cái, kể cả những đứa con ngỗ nghịch, bất hiếu nhất, và Người ban (một cách nhưng không, không đòi hỏi đáp trả) rất nhiều hồng ân xuống cho loài người, mà điển hình hơn cả là ơn an bình. Sống và hoạt động trong Tình Yêu Thiên Chúa, nên Hiền thê của Đấng Cứu Độ là Giáo Hội luôn quan tâm đến vấn đề hoà bình của thế giới cũng là lẽ đương nhiên. Chỉ có hoà bình mới thực sự đem lại đời sống ấm no hạnh phúc cho con người. Chính vì thế, nên “Vị Tôi tớ Chúa Phao-lô VI, người có trí tuệ và tầm nhìn xa, người đã đặt ra Ngày Thế giới Hòa bình (năm 1976), đã dạy rằng: “Trước hết phải trang bị cho Hòa bình những loại vũ khí mới, khác với những thứ dùng để giết hại và hủy diệt con người. Phải trang bị trước tiên bằng vũ khí đạo đức, đem lại sức mạnh và uy tín cho công pháp quốc tế, bắt đầu bằng việc tuân giữ các hiệp ước” (Sứ điệp “Ngày Hoà bình Thế giới năm 2011” của ĐTC Biển Đức XVI, số 15).

Ngày đầu năm – ngày cầu bình an cho Năm Mới – ngày Thế giới hoà binh – cũng là ngày mở ra một chặng đường mới, hướng tới một “Trời mới đất mới” mà Thiên Chúa – thông qua Ngôi Lời Nhập Thể – đã thương ban. Chính vì thế, “Qua cuộc sống mới mà Đức Ki-tô ban cho, chúng ta có thể nhận ra người khác là anh chị em của mình, bất chấp mọi khác biệt về ngôn ngữ, quốc tịch, và văn hóa. Tóm lại, qua việc chia sẻ trong cùng một bánh và cùng một chén, chúng ta đi đến nhận thức rằng chúng ta là “gia đình của Thiên Chúa” và rằng cùng nhau chúng ta có thể đưa ra cống hiến có hiệu quả để xây dựng một thế giới trên cơ sở các giá trị công lý, tự do và hòa bình.” (Sứ điệp “Ngày Hoà bình Thế giới năm 2005” của ĐTC Gio-an Phao-lô II, số 1). Như vậy, cầu bình an cho Năm Mới không chỉ là cầu cho bản thân, mà là cầu cho gia đình, cầu cho đồng bào cùng chung tổ quốc, cầu cho hết mọi người trên khắp địa cầu. Tắt một lời, đó chính là cầu cho hoà bình thế giới vậy.

2- Mồng 2 Tết: Kính nhớ Tổ tiên và Ông Bà Cha Mẹ. (Bđ 1: Hc 44, 1.10-15; Bđ 2: Ep 6, 1-4.18-23; Tin Mừng: Mt 15, 1-6):

Ngược lại với quan niệm, suy nghĩ của dân Do Thái, đặc biệt là các Luật sĩ, Kinh sư Pha-ri-sêu về vấn đề báo hiếu, Chúa Giê-su luôn đề cao việc hiếu thảo đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, các bậc có công sinh thành, dưỡng dục con cháu. Ấy cũng bởi vì trong 10 giới răn của Thiên Chúa răn dạy loài người thông qua ngôn sứ Mô-sê, thì có 3 điều “mến Chúa” và 7 điều “yêu người”; mà đứng đầu trong 7 điều “yêu người” là giới răn thứ tư: “Thảo kính cha mẹ”. Ngay từ Cựu Ước, giới răn “thảo kính cha mẹ” đã được nhiều ngôn sứ nhắc đến (Hc 3, 3-14; Xh 29, 12…), sang đến Tân Ước cũng vậy (Ep, 6, 1-9), đặc biệt là chính Đức Giê-su đã phê phán tính cách của các kinh sư luật sĩ Pha-ri-sêu chỉ câu nệ truyền thống mà coi thường giới răn của Thiên Chúa. Người nói thẳng: “Các ông thật khéo coi thường điều răn của Thiên Chúa để nắm giữ truyền thống của các ông. Quả thế, ông Mô-sê đã dạy rằng: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử! Còn các ông, các ông lại bảo: "Người nào nói với cha với mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ đều là "co-ban" nghĩa là "lễ phẩm đã dâng cho Chúa" rồi, và các ông không để cho người ấy làm gì để giúp cha mẹ nữa. Thế là các ông lấy truyền thống các ông đã truyền lại cho nhau mà huỷ bỏ Lời Thiên Chúa. Các ông còn làm nhiều điều khác giống như vậy nữa!” (Mc 7, 9-13).

Truyền thống dân tộc Việt Nam rất coi trọng chữ hiếu đối với các bậc sinh thành dưỡng dục (“Công cha như núi Thái sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha, Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con” – ca dao VN), nên đã dành cả tháng 7 âm lịch làm tháng “báo hiếu” (trong đó lễ Vu Lan là trọng tâm được tổ chức trọng thể vào ngày Rằm – 15/7 âm lịch). Với Ki-tô Giáo thì dành cả tháng 11 để cầu cho các đấng tiền nhân (trong đó tất nhiên là có tổ tiên, ông bà, cha mẹ) đã khuất bóng. Từ truyền thống cao đẹp đó, Giáo Hội Việt Nam trước thềm Năm Mới đã dành ngày Mùng 2 Tết để “Kính nhớ Tổ tiên và Ông Bà Cha Mẹ”. Ghi nhớ công ơn các ngài, học theo gương sống của các ngài, đồng thời với mầu nhiệm hiệp thông xuyên suốt qua 3 Giáo Hội (Lữ hành, Thanh luyện, Khải hoàn), cầu nguyện cho các ngài, để từ đó nhờ các ngài chuyển cầu cùng Thiên Chúa ban cho con cháu thêm nhiều hồng ân trong Năm Mới. Thiết tưởng nghĩa cử báo hiếu đó không còn gì có thể so sánh nổi.

3- Mồng 3 Tết: Thánh hoá công ăn việc làm. (Bài đọc 1: St 2, 4b-9.15; Bài đọc 2: Cv 20, 32-35; Tin Mừng: Mt 25, 14-30):

Nhiều người thường quan niệm công ăn việc làm là do con người tự phát để mưu cầu sự sống còn, bởi “Có làm thì mới có ăn, Không dưng ai dễ đem phần đến cho” (ca dao VN). Làm ăn thành công hay thất bại là do tự bản thân, như vậy thì cần gì phải được thánh hóa. Mới thoạt nghe thì tưởng chừng có lý, nhưng suy cho cùng thì đó lại là một nguỵ biện trong biện chứng pháp vô thần. Thực thế, nếu anh không tin  con người đồng thời có 2 đời sống hoà quyện vào nhau, kết dính với nhau là thể xác và tâm linh, thì anh có quyền nghĩ như vậy; nhưng nếu anh tin thì anh sẽ thấy rằng sự hiện hữu của con người anh trên mặt đất không phải từ hư không mà có, mà do một bàn tay Sáng Tạo vô hình đã dựng nên anh. Đó chính là Thiên Chúa, Người đã tạo dựng con người giống hình ảnh của Người và đặt con người trong vườn Ê-đen, rồi dạy con người trồng trọt, nghĩa là dạy con người lao động. Thiên Chúa muốn con người ngoài việc lao động để tự nuôi sống bản thân, còn chung tay góp sức và trí tuệ để làm cho vũ trụ mà Chúa dựng xây ngày càng tốt đẹp, ngày càng phong phú.

Cứ suy niệm bài Tin Mừng ngày Mồng 3 Tết “Dụ ngôn những yến bạc” (Mt 25, 14-30) thì đủ rõ: Ông chủ trao cho mỗi người một số vốn (“người này năm yến, người kia hai yến, người khác nữa một yến, tuỳ khả năng riêng mỗi người”) để con người tự lao động kiếm lời. Đa phần đều làm cho số vốn tăng gấp đôi, và được ông chủ ban thưởng “Hãy vào mà hưởng niềm vui của chủ anh!”; nhưng cũng có kẻ cho ông chủ là “người hà khắc, gặt chỗ không gieo, thu nơi không vãi”, không chịu làm ăn sinh lợi, cũng chẳng biết “gửi vào ngân hàng”, nên cuối cùng đã bị “quăng ra chỗ tối tăm bên ngoài: ở đó, sẽ phải khóc lóc nghiến răng”. Phải chăng những kẻ đó chính là những kẻ chỉ muốn “há miệng chờ sung rụng” chủ trương nguỵ biện thuyết như nêu trên? Tóm lai, lao động phải mệt nhọc, lao động đòi hỏi phải cố gắng, phấn đấu, hy sinh; nhưng trên hết lao động còn là phương cách thăng hoa cuộc sống trần thế nhằm “cộng tác với công trình sáng tạo của Thiên Chúa” nữa. Ấy cũng bởi vì "Để dựng nên ta, Thiên Chúa không cần đến ta, nhưng để cứu rỗi ta, Thiên Chúa không thể làm được nếu ta không cộng tác với Người" (Thánh Âu-tinh).

Tết Quý Tỵ năm nay còn có một điểm đặc biệt nữa là vừa hết 3 ngày Tết (nhằm ngày 10, 11 và 12/02 dương lịch), là bước vào Mùa Chay (Thứ Tư Lễ Tro 13/02/2013). Tổng kết lại những điều đã chia sẻ, tôi lại càng thấy câu châm ngôn “Mưu sự tại nhân, thành sự tại Thiên” là rất đúng. Mừng đón Chúa Xuân là bước vào một chặng đường mới với một hy vọng mới sẽ đạt được phần thưởng hưởng niềm vui trong “Trời mới đất mới”. Muốn được vậy, hãy sẵn sàng hành động trong tâm tình sám hối để canh tân cuộc sống, đổi mới chính con người của mình. Đồng thời phải “tận nhân lục” trong hành động “Vâng lời Thầy, con xin dốc một lòng làm theo Lời Thầy dạy”. Chỉ có như thế mới hy vọng “tri Thiên mệnh” là được chính Ông Chủ Trời (Thiên Chúa) dang rộng vòng tay, ân cần phán dạy: “Hãy vào mà hưởng niềm vui của chủ anh!”. Ước được như vậy.

Ôi! “Lạy Thiên Chúa từ bi nhân hậu, trong ngày đầu năm mới chúng con họp nhau đây để dâng lời chúc tụng ngợi khen Chúa. Cúi xin Chúa mở lượng hải hà, ban cho hết mọi người chúng con trong năm Quý Tỵ (2013) này được bình an mạnh khoẻ, càng thêm tuổi càng thêm nhân đức hầu đáng hưởng phúc lộc dồi dào. Chúng con cầu xin, nhờ Đức Ki-tô, Chúa chúng con. Người là Thiên Chúa hằng sống và hiển trị cùng Chúa, hiệp nhất với Chúa Thánh Thần đến muôn thủa muôn đời. Amen. (Lời nguyện nhập lễ, lễ Tân Niên).