Thánh Tử Đạo Việt Nam
Tử Đạo ngày nay
Lm. Dr. Francis Hồ Ngọc Thỉnh
Các Thánh Tử Ðạo Việt Nam: Tử Đạo ngày nay
Trong hiến chế Lumen Gentium, công đồng chỉ dùng chữ Tử đạo 6 lần và theo một ý nghĩa riêng biệt, với chiều kích rộng lớn phổ quát, tuy vẫn qui chiếu vào ý niệm tử đạo có từ trước. Theo công đồng, tử đạo là được đồng hoá với Thầy mình, sẵn sàng chết để cứu độ trần gian, và cũng như Thầy, đổ máu đào ra để làm chứng cho việc đó. Hội thánh coi tử đạo là ơn cao cả, là bằng chứng tột đỉnh về đức tin. Chẳng mấy ai được phúc này, nhưng ai ai cũng phải sẵn sàng tuyên xưng Đức Kitô trước mặt thế gian, và theo Người trên con đuờng thập giá, giữa những cơn bắt bớ thường xẩy ra cho Hội thánh (LG. số 42).
Nếu như các nhà thần học nói : "Hội thánh luôn ở trong tình trạng tử đạo". Ta phải hiểu như thế nào? Phải chăng Hội thánh lúc nào cũng phải chịu bắt bớ, bị đoạ đầy ? Chắc không phải thế. Cần phải hiểu chữ "Tử đạo" theo nghĩa rộng hơn.
Ta đặt câu hỏi : bậc đồng trinh và đời đan tu có thể thay thế cho tử đạo không? Ngay từ xưa, người ta đã tìm những cách thế biểu hiện việc tử đạo. Những cách thế này xoay quanh những việc đời có thể diễn tả sự hy sinh chính mình, và đức tin hoàn hảo, do đấy có thể được coi như một sự sửa soạn chịu tử đạo hay có liên quan đến tử đạo. Vì thế bậc đồng trinh và đời đan tu vẫn được coi là những con đường gần nhất với tử đạo. Các trinh nữ và các đan nữ xuất hiện vào thời cấm đạo hồi xưa, dưới mắt mọi người, vẫn là những vị kế thừa các anh hùng tử đạo.
Từ đó nảy sinh ra ba mẫu tử đạo :
Tử đạo đỏ : là đổ máu ra chịu chết vì Chúa.
Tử đạo trắng : sống đời hãm mình trinh tiết.
Tử đạo xanh : chịu đọa đầy, để làm chứng cho đạo ở một nơi không phải là quê hương xứ sở mình.
Chính thánh nữ Têrêsa Hài đồng đã nói thẳng thắn rằng: "Tôi cảm thấy tôi có ơn gọi làm chiến binh, tông đồ, tiến sĩ và tử đạo. Tử đạo là giấc mơ trong tuổi trẻ của tôi. Và giấc mơ ấy đã trở thành mãnh liệt, khi tôi ở trong bốn bức tường của Nhà Kín. Nhưng tôi cảm thấy rằng giấc mơ đó là một sự điên rồ và vì thế tôi đã hiểu tình yêu qui tụ mọi ơn gọi của tôi. Vâng, cuối cùng tôi đã khám phá ra ơn gọi của tôi :ơn gọi của tôi là yêu mến" (Tự thuật).
Mọi người đều qúi trọng sự sống, dù chỉ là cuộc sống vắn vỏi phù du. Các tử đạo không những coi cái chết "nhẹ tựa lông hồng", mà còn lấy cái chết như ngưỡng cửa phải bước qua để tiến vào cõi sống vĩnh hằng. Các ngài cho ta cái cảm giác như là các ngài "chạm vào cõi vô hình". Các ngài đã thể hiện và chứng minh câu nói của Chúa : "Ai bám vào sự sống đời này, sẽ mất cuộc sống mai sau ..." (x. Mc 8,35). Và như thánh Phaolô nói : "Bị coi là sắp chết, nhưng kỳ thực vẫn sống; coi như bị trừng phạt, nhưng kỳ thực không bị giết chết; coi như phải ưu phiền, nhưng kỳ thực luôn vui vẻ" (2Cr 6,9-10).
Các thánh Tử đạo Việt Nam của chúng ta làm cho chúng ta tự hào. Chúng ta hãy đọc lại sắc dụ cấm đạo được ban hành ngày 18-9-1855 để chúng ta thấy được một phần nào những hình khổ mà các Ngài phải chịu như thế nào: "Các quan theo đạo Giatô tại triều đình Huế hạn cho một tháng phải bỏ đạo. Các quan tỉnh thì ba tháng. Lính tráng và người dân thì sáu tháng, bằng không thì phải kể là trọng phạm.
Các người theo đạo Giatô không được thi cử, không được giữ chức tước gì. Ai đưa đường hay chứa chấp đạo trưởng thì bị xử tử. Đạo trưởng Tây phương thì chém đầu vất xác xuống sông. Các giáo đồ giúp các đạo trưởng thì phải chém đầu. Các cụ đạo bản quốc cũng phải chém đầu. Các giáo đồ theo các cụ đạo này thì phải thích chữ vào mặt và phát lưu. Phải đốt cho sạch các nhà thờ nhà xứ "
Tôi xin trích ra đây một đoạn trong bản báo cáo về việc xử Cha cố Du tại Thợ Đức ngày 30-11-1835:
"Họ cột chân tay Ngài vào một cây cột. Hai bên lính cầm kìm chờ sẵn. Sau hồi chuông báo hiệu, tên lính cầm kìm đã được nung đỏ kẹp vào ngực kéo ra hai miếng thịt nơi vú liệng xuống đất. Tên khác cầm dao xẻo thịt phía sau hông - rồi đến đùi thì chúng lấy kìm kéo thịt ra rồi dùng lưỡi dao xẻo đứt từng miếng. Cha ngất đi, đầu rũ xuống và Ngài tắt hơi về chầu Chúa lúc 17giờ. Cha chết rồi, lính chặt đầu Ngài cho vào một chiếc thùng đầy vôi... đoạn họ cởi trói lật úp xác xuống, phân thây ra từng khúc bỏ vào thùng vôi. Tiếp theo họ lấy đầu của ngài treo giữa chợ ba ngày... rồi lấy xuống nghiền nát ra bỏ vào thùng đựng xác rồi vất tất cả xuống biển cho mất tích"
Nếu chúng ta biết bảo vệ và xây dựng Giáo hội Việt nam cho tốt thì chúng ta được các ngài khen là : "Con cái khôn ngoan, vẻ vang cha mẹ". Nếu chúng ta không cố gắng và làm phát huy ra vẻ đẹp mà cha ông chúng ta đã xây dựng bằng xương máu thì các ngài sẽ phải phàn nàn về thế hệ con cháu : "Đời cha vo tròn, đời con bóp méo".
Gương oai hùng của các Thánh Tử đạo Việt nam thôi thúc chúng ta hãy theo gương các Ngài để biết tử đạo trong đời sống hằng ngày. Nếu ngày nay chúng ta không phải trải qua "tử đạo đỏ" thì chúng ta có thể chấp nhận "tử đạo trắng hoặc xanh". Hãy thực hiện lời Chúa dạy chúng ta trong bài Tin mừng hôm nay : "Ai muốn theo Ta, phải từ bỏ mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo" (Lc 9,23).
Theo Chúa là phải từ bỏ mình, chấp nhận mọi gian nan khốn khó, vâng theo thánh ý Chúa, sống trọn cuộc sống Kitô hữu để làm chứng cho Chúa. Đó là chúng ta đang trải qua cuộc tử đạo tuy âm thầm nhưng đòi hỏi nhiều hy sinh, nhiều cố gắng trường kỳ. Nếu không phải đổ máu ra mà làm chứng cho Chúa thì chúng ta có thể làm chứng theo lời nói của thánh nữ Têrêsa Hài đồng: "Ơn gọi tôi ở trong Giáo hội là yêu mến".
Các thánh Tử Đạo tại Việt Nam mời gọi mỗi người chúng ta xét lại chọn lựa của mình. Chọn lựa này không phải chỉ một lần là xong, nhưng cần đựơc lập lại mỗi ngày. Tôi đang chọn Chúa hay tôi chọn tôi? Và nếu tôi chọn Chúa, tôi đã làm gì để chứng minh cho lựa chọn của mình? Chọn lựa của chúng ta hôm nay, có thể không đòi chúng ta phải đổ máu để làm chứng cho Chúa, nhưng tôi thiết nghĩ, cũng không kém phần gian khó. Đứng trước những bất công, tôi có dám bênh vực, hay tôi sợ phiền hà rồi im lặng? Trước một trận bóng đá, một bộ phim hay, một giấc ngủ ngon, một lời rủ đi chơi của bạn bè và tiếng mời gọi của Chúa nơi ngôi Thánh đường này, tôi chọn điều gì?
Chớ gì, nhờ lời cầu bầu của các thánh Tử Đạo tại Việt Nam và nhất là sức mạnh của Thánh Thể, quý ông bà anh chị em và tôi đủ sức thực hiện những chọn lựa của mình. Nhờ đó, vào ngày sau hết, tất cả chúng ta sẽ cùng được đoàn tụ với cha ông chúng ta như lời hứa của Đức Giêsu: "Ai phục vụ Thầy, thì hãy theo Thầy, và Thầy ở đâu, kẻ phục vụ Thầy cũng sẽ ở đó".
Nhiều người giầu tưởng tượng bèn nghĩ rằng các thánh Tử Đạo "cao trọng" hay "có giá" hơn các thánh khác. Tại sao? Vì Giáo Hội khi phong thánh cho các ngài không đòi phải có phép lạ như nơi các thánh hiển tu chẳng hạn. Thế nên, thay vì phải sống đạo cho tốt, giữ luật Chúa suốt cả cuộc đời, thì ta chỉ nên chờ cơ hội để mau "đi đường tắt" mà làm quan. Nghĩa là chỉ phải chịu đau khổ, thí mạng sống vì Chúa trong giây phút mà đã được "làm thánh" theo kiểu người trộm lành trên Núi Sọ.
Thực ra việc bước ra pháp trường để chết vì Đạo là cả một tiến trình triền miên trải qua nhiều giai đoạn chông gai: từ hồi tâm, sửa đổi cuộc sống tới tuyên xưng Đức Tin một cách can truờng và nhẫn nại chịu đựng mọi cực hình dã man nhất mà con người có thể nghĩ ra. Các bậc tiền nhân của chúng ta đa số có đời sống bình thường rất thánh thiện đáng đem ra làm gương trong xã hội và cho cả Giáo Hội. Tuy nhiên cũng có một vài vị mang tật xấu như thánh GẪM có vợ nhỏ, thánh HUY ham mê cờ bạc, nhưng các ngài đã hồi tâm ăn năn tội lỗi, sửa mình sống đời sống Phúc Âm khi chấp nhận cái chết vì Chúa Kitô. Dĩ nhiên các ngài phải được sự hỗ trợ đắc lực của Chúa Thánh Thần thì mới bỏ được các nết hư tật xấu và không sợ chết theo lẽ thường tình.
Chúng ta đừng quên rằng từ lúc các ngài bị bắt cho tới ngày diễm phúc được tử đạo là cả một thời gian dài, có khi cả hàng năm, chứ không chỉ chớp nhoáng có vài ngày hay vài tiếng đồng hồ. Trong thời gian này các ngài phải đối diện với nhiều lựa chọn: thí dụ có nên "giả vờ" bước qua Thánh Giá hay không, miễn là trong lòng vẫn giữ đạo không? Có nên chết vì Chúa mà lỗi luật bác ái bỏ vợ con, cha mẹ bơ vơ là những người đang cần sự giúp đỡ của mình không? Có nên lấy tiền bạc mà vua quan cho đem về nuôi dưỡng mẹ già hay các nhà truyền giáo còn sống ẩn nấp chưa bị bắt bớ không?
Những câu hỏi trên chúng ta có thể áp dụng vào cuộc sống hiện tại của mỗi người ngày nay, trong vị trí, môi trường, nghề nghiệp… của mình và chúng ta sẽ thấy ý nghĩa sâu sa của câu ngạn ngữ "Lời nói lung lay, gương bày lôi kéo". Các thánh Tử Đạo đã truyền giáo bằng gương sáng, bằng đời sống can trường và công chính theo TIN MỪNG. Còn chúng ta thì sao???
(Bị chú: bài thuyết trình này có xử dụng một số tài liệu tìm được trên Internet)
Windheim, Germany, ngày 08. tháng 4, 2011
Trang chủ
Trang các Thánh