Hạnh Các Thánh

Ngày 28 tháng 6

THÁNH IRÊNÊ, GIÁM MỤC TỬ ĐẠO

(+205)

Trong cuốn “Lịch sử Giáo hội”, sử gia Êusêbiô đã lưu lại cho hậu thế một tài liệu vô cùng quí giá: Bài tả lại cuộc bách hại ở thành Lyon. Bài này, vì được ghi chép tại chỗ để gửi đi cho các giáo đoàn, nên có nhiều đặc tính của lối văn tả chân, làm nổi bật khí phách anh hùng của đoàn người thuộc mọi thứ tuổi, mọi giai cấp đã lấy máu hồng chứng minh đạo Chúa Kitô. Trong số các vị anh hùng tử đạo thời danh ấy, chúng ta không thể không nhắc đến thánh Irênê, một Giám mục nổi tiếng của giáo đoàn Lyon.

Theo phần đông các sử gia, thì thánh Irênê sinh tại Á châu chứ không phải ở Lyon như một vài người đã ngộ nhận. Vì chính thánh nhân đã cho ta hay: Khi còn nhỏ, ngài đã được nghe nói nhiều về thánh Pôlicapô, Giám mục thành Smyrnê. Ngoài ra thánh nhân còn là bạn thân của sử gia Papias và nhiều đồ đệ của thánh tông đồ. Thế nên, thánh Giêrônimô đã tặng thánh Irênê danh hiệu: “Con người của các thánh tông đồ”.

Thánh Irênê được thánh Pôlicapô đề cử sang giảng đạo tại Lyon. Nhờ tài hùng biện cũng như chí hy sinh hiếm có, thánh nhân đã đưa nhiều người trở về với đức tin công giáo. Ngài giữ một địa vị quan trọng trong giáo đoàn. Có thể nói được rằng: ngài là linh hồn của giáo đoàn Lyon. Khi giáo đoàn này phải trải qua cơn cấm đạo gắt gao, thánh nhân được cử đi công cán tại Rôma, để đệ trình Đức Thánh Cha một bức thư giãi bày và tỏ lòng trung thành của giáo đoàn Lyon đối với Đức Thánh Cha và đức tin công giáo.

Tới Rôma, thánh Irênê được Đức Giáo Hoàng tiếp đãi rất nồng hậu. Ngài rất sung sướng khi hay tin giáo đoàn Lyon luôn can đảm chiến đấu để bảo vệ đức tin. Trong thời gian lưu trú tại Giáo đô, thánh Irênê đem hết tâm lực sưu tầm và học hỏi các nghi lễ, các tập tục cổ truyền hiện đang được áp dụng tại Giáo đô Rôma, nhất là những tập tục và lễ nghi mà chính Thánh Phêrô và Phaolô tông đồ đã truyền dạy. Thánh nhân thâm tín rằng: chính những tập tục truyền thống đó là những khí giới sắc bén có sức chống lại những sai lầm của lạc giáo.

Sau một thời gian ngắn công cán tại Rôma, thánh nhân trở về Lyon. Khi ấy Đức Giám mục thành Lyon mới bị trảm quyết vì tội theo đạo Chúa Kitô. Toàn thể giáo dân ở đây đồng lòng bầu thánh Irênê lên chức Giám mục cai quản giáo đoàn. Ngài đã can đảm lãnh nhận chức vụ nặng nề ấy và đem hết năng lực, tài trí ra để phụng sự Chúa và các linh hồn. Nhờ lòng đạo đức và kiến thức dồi dào, ngài đã đem lại nhiều kết quả tốt đẹp cho giáo đoàn Lyon. Ngài đã gây được một ảnh hưởng sâu rộng nơi các kitô hữu cũng như nơi lương dân. Ngoài việc lo chỉnh đốn lại giáo đoàn, thánh nhân còn cố gắng tẩy trừ các mầm mống tà giáo ở các thành phố lân cận. Hơn thế, thánh nhân còn cắt cử nhiều linh mục đi khắp nơi rao giảng tin mừng Phúc âm cho anh em lương dân.

Thời đó phát sinh nhiều lạc giáo, gây ảnh hưởng tai hại cho Giáo hội. Thánh Irênê đã mạnh dạn viết nhiều sách vở và truyền đơn bằng tiếng Hy lạp để đả kích các lý thuyết sai lầm của bọn lạc giáo, đồng thời trình bày những giáo thuyết chân chính mà ngài đã học được nơi các đồ đệ thánh tông đồ.

Để tránh những sai lạc trong việc dịch thuật, chính ngài đã cẩn thận ghi chú ở cuối sách câu này: “Nhân danh Chúa Giêsu, Đấng phán xét kẻ sống và kẻ chết, tôi thành khẩn yêu cầu quí vị nào dịch những tác phẩm của tôi vui lòng sửa chữa lại cẩn thận cho thật sát với nguyên bản”.

Ngài phải trải qua nhiều năm vất vả chèo chống con thuyền giáo đoàn Lyon qua bao nhiêu phong ba bão táp; bao phen con thuyền nghiêng ngửa vì những cuộc bách hại dữ dội và những ảnh hưởng tai hại của lạc giáo, reo rắc khắp nơi, hòng tiêu diệt giáo đoàn. Nhưng nhờ tài chèo chống của thánh nhân, con thuyền vẫn được bình an vô sự.

Tuổi đã cao, đức đã dầy, thánh nhân đáng được Chúa gọi về thiên quốc lĩnh phần thưởng vĩnh phúc.

Thời đó Hoàng đế Sêvêrô, thù địch số một của Giáo hội mở “chiến dịch ngũ niên” bách hại đạo. Cuộc bách hại rất gắt gao, nhất là ở giáo đoàn Lyon, nơi đây Sêvêrô đã làm tổng trấn trước khi lên ngôi Hoàng đế. Hoàng đế độc ác số một này đã làm đổ máu các kitô hữu lênh láng khắp thành, như lời thánh Grêgôriô quả quyết: “Máu các thánh tử đạo đã chảy thành suối tại các đường phố Lyon”.

Thánh Irênê, một vị Giám mục can trường và bền vững, cũng không thoát khỏi tay độc ác của con người khát máu Sêvêrô. Sau bao cuộc tra tấn dã man, thánh nhân đã bị trảm quyết ngày 28-6-205. Ngài hưởng thọ 89 tuổi, sau khi cầm lái con thuyền giáo hội Lyon hơn ba mươi năm.

Xác thánh Irênê được linh mục Giacaria đem an táng một nơi bí mật. Qua cơn sóng gió bách hại, giáo đoàn Lyon tổ chức rước xác thánh nhân rất linh đình và đưa về an táng tại nhà thờ chính toà.

Đến năm 1562, một cuộc nội chiến trầm trọng đã đưa thành phố Lyon vào vòng khói lửa. Loạn quân phá phách nhà thờ chính toà, vứt xương thánh Irênê xuống suối, quẳng sọ thánh nhân ra đường phố. Một y sĩ công giáo đã kín đáo nhặt chiếc sọ đó về giấu kỹ trong nhà. Cuộc khởi loạn chấm dứt, Đức Giám mục Lyon cùng với hàng giáo sĩ và giáo dân thu lượm xương thánh nhân, rước trọng thể vào thành, rồi đưa về tôn kính tại nhà thờ dành riêng kính thánh nhân.

Hằng năm, giáo hội mừng lễ kính thánh Giám mục Irênê vào ngày 28-6 để kính nhớ ngày ngài lãnh phúc tử đạo.