Hạnh Các Thánh

Ngày 27 tháng 6

THÁNH CYRILLÔ ALEXANĐRIA, GIÁM MỤC TIẾN SĨ

Cyrillô là con trai của bào huynh Giáo chủ Thêôphilê thành Alexanđria. Sau ngày Đức Giáo chủ Thêôphilê tạ thế, Cyrillô lên kế vị chú giữ chức Giáo chủ thành Alexanđria và nổi tiếng là người đạo đức, khôn ngoan, thông thái.

Vừa lên ngôi Giáo chủ Alêxanđria, ngài đã bắt tay ngay vào việc diệt trừ bọn lạc giáo và chặn đứng những hành động phá hoại của bọn Do thái thủ cựu, quá khích. Đức tân Giáo chủ còn hăng hái cải tổ các tập quán xấu trong địa phận. Ngài lo lắng dạy dỗ người dốt nát, an ủi người buồn phiền, cứu giúp người bần cùng. Đức giáo chủ Cyrillô đã có công lớn trong việc di chuyển về thành Alêxanđria một phần thánh tích các thánh: thánh sử Mátcô, thánh Cyrô và thánh Gioan. Ngài đặt các thánh tích đó trong ngôi thánh đường Đức Giáo chủ Thêôphilê đã xây cất trên chính ngôi đền của các thần minh ngoại giáo. Ngôi đền bị phá, nhưng các tà thần vẫn còn ẩn khuất gần đó. Chúng tìm hết cách khuấy khuất những người đến những ngôi thánh đường này. Nhưng từ ngày đặt hài cốt của các thánh trên, ma quỉ không dám bén mảng tới nữa.

Trong thời ngài làm Giáo chủ, ở Phương Đông nổi dậy một lạc giáo khá mạnh. Ông tổ của lạc giáo này là Nestôriô. Nestôriô tuy có tài hùng biện nhưng học thức kém. Bề ngoài ông làm ra vẻ tử tế, thánh thiện, nhưng thực ra ông là người rất kiêu căng, ngạo mạn. Ông khinh bỉ bài bác các thánh và các vị tiến sĩ Giáo hội.

Với tài hùng biện và khéo giả hình, Nestôriô đã lôi kéo được Hoàng đế Thêôđôsiô về phe mình. Từ một linh mục, ông được Hoàng đế tôn làm giáo chủ thành Contantinôpôli. Đầu tiên Nestôriô làm ra vẻ vẫn trung thành với đức tin công giáo; chính ông đích thân đi tiêu diệt bọn lạc giáo. Nhờ những hành động ve vãn tài khéo đó, Nestôriô đã lấy được lòng dân và được Hoàng đế tin dùng. Đất đã sẵn bây giờ chỉ còn gieo giống, Nestôriô bắt đầu gieo rắc giáo thuyết lầm lạc của ông.

Theo ông, Đức Trinh Nữ Maria không phải là Mẹ Thiên Chúa, vì Đức Maria chỉ là Mẹ Chúa Giêsu, xét về nhân tính chứ không phải là Mẹ Chúa Giêsu về phương diện thiên tính. Chủ trương như vậy, tức là Nestôriô đương nhiên phủ nhận nơi Chúa Giêsu có hai bản tính: bản tính nhân loại và bản tính Thiên Chúa, và đồng thời cũng phủ nhận luôn cả mầu nhiệm Nhập Thể. Về vấn đề này, Giáo Hội Công giáo đã xác định rõ ràng: chính Thiên Chúa đã trở thành người thật. Chính bản tính Thiên Chúa đã hợp nhất với bản tính nhân loại trong lòng Đức Trinh Nữ Maria. Vậy Đức Trinh Nữ Maria phải là Mẹ Thiên Chúa.

Đức Giáo chủ Cyrillô nhận thấy ngài có nhiệm vụ phải bênh vực đức tin công giáo, ngài gửi cho Nestôriô một bức thư bầy tỏ quan điểm của ngài và bài bác những sai lầm trong lý thuyết của ông. Nestôriô phúc đáp với những lời lẽ đầy kiêu hãnh. Ông cố chấp trong mê lầm.

Để chặn đứng lý thuyết sai lạc đang bành trướng mạnh mẽ như nước vỡ bờ, Đức Giáo chủ Cyrillô đệ trình lên Đức Giáo Hoàng Cêlestinô một bản phúc trình về lý thuyết sai lạc của Nestôriô và những ảnh hưởng tai hại của nó. Nhận được phúc trình của Đức Giáo chủ Cyrillô, Đức Giáo Hoàng cấp tốc triệu tập một công đồng ở Rôma để kết án lý thuyết lầm lạc của Nestôriô. Đức Giáo Hoàng cũng ra chỉ thị cho Đức giáo chủ Cyrillô thi hành trong mười ngày nữa, kể từ ngày công bố bản án này, nếu Nestôriô không nhận lỗi lầm của mình, ông sẽ bị vạ tuyệt thông và sẽ không được tham dự các bí tích của Giáo hội.

Được thư của Đức Giáo Hoàng Cêlestinô, Đức Giáo chủ cấp tốc triệu tập một công đồng ở Alexanđria để kết án lý thuyết sai lạc của Nestôriô và để công bố chỉ thị của Đức Giáo Hoàng. Sau công đồng, hội đồng cắt cử hai vị Giám mục tới gặp Nestôriô và cho ông biết quyết nghị của Đức Giáo Hoàng. Hai vị Giám mục ra đi trở về không thu lượm được một kết quả nào hết.

Nestôriô kiêu căng, cố chấp. Ông mở chiến dịch công kích, vu cáo, lăng mạ Đức Tổng giám mục Cyrillô. Để chấm dứt tình trạng chia rẽ bi đát, Đức Giáo Hoàng Cêlestinô và Hoàng đế Thêôđôsiô truyền triệu tập một công đồng chung ở thành Êphêsô. Đức Giáo Hoàng cử Đức tổng Giám mục Cyrillô đại diện Toà thánh chủ tọa công đồng.

Hơn hai trăm Giám mục tham dự công đồng. Nestôriô bị truất chức Tổng Giám mục thành Contantinôpôli và bị trục xuất ra khỏi Giáo Hội. Trong công đồng xẩy ra những cuộc tranh luận gắt gao. Có những Giám mục về bè Nestôriô, những công chức cao cấp trong triều đình có thiện cảm với Nestôriô được Hoàng đế cắt cử tới tham dự với tư cách là đại diện Hoàng đế. Họ về hùa với nhau vu khống, lăng mạ Đức Tổng Giám mục Cyrillô và một số Giám mục khác. Đến sau, Hoàng đế phải can thiệp điều tra thực hư. Sau khi đã tìm hiểu đâu phải, đâu trái, Hoàng đế rất trọng kính Đức Giám mục Cyrillô, hoàn toàn tán thành quyết nghị của công đồng bác bỏ lý thuyết sai lạc của Nestôriô và trục xuất Nestôriô ra khỏi Giáo hội. Mọi người đều khen ngợi cách cư xử tài khéo của Đức Giáo chủ Cyrillô đối với Nestôriô. Đầu tiên ngài theo một đường lối hết sức nhã nhặn, êm đềm. Thấy không được việc, buộc lòng ngài phải áp dụng một chính sách cứng rắn hơn. Nhận thấy vẫn vô công hiệu, hơn thế, ngài còn bị vu khống, lăng mạ đủ điều, ngài áp dụng chính sách cứng rắn hơn nữa, ngài sẵn sàng đổ máu để bảo vệ đức tin công giáo.

Sau công đồng chung, Giáo chủ Cyrillô nhận thấy sự hiện diện của mình ở Êphêsô không cần thiết nữa, ngài lên đường trở về Alexanđria. Về địa phận, ngài đem hết năng lực lo chu toàn nhiệm vụ Giám mục. Ngài cố gắng bảo vệ vẹn toàn đức tin công giáo và tái lập hòa bình cho địa phận ngài đã bị lý thuyết lạc giáo đầu độc nhiều năm.

Ngài tạ thế ngày 28-6-444. Đức Giáo Hoàng Cêlestinô rất quí mến tài đức ngài, nên đã tặng ngài danh hiệu tiến sĩ Giáo hội.

Qua các tác phẩm của thánh nhân, chúng ta thấy ngài có lòng tôn kính đặc biệt Mầu nhiệm Nhập Thể. Thánh nhân tôn sùng Thánh Thể hơn ai hết. Khi giảng dạy cho giáo hữu, ngài thường nhấn mạnh đến những hiệu quả của bí tích Thánh Thể: Bí tích Thánh Thể tẩy rửa tội lỗi, kết hợp ta với Chúa Giêsu, tăng cường nghị lực linh hồn để chống lại các cơn cám dỗ, chế ngự dục tình. Ngoài ra thánh nhân có lòng tôn sùng Đức Trinh Nữ Maria cách rất đặc biệt. Thánh nhân hằng ao ước trở thành tôi tớ trung thành của Đức Trinh Nữ Maria.

Người ta thường vẽ hình thánh nhân ngồi ban phép lành, bên trên có hình Đức Trinh Nữ Maria ẵm Chúa Giêsu Hài Đồng. Ảnh đó nhắc lại tín điều Đức Mẹ là Mẹ Thiên Chúa và Mầu nhiệm Nhập Thể, một tín điều đã được thánh nhân quyết chí bảo vệ. Người ta còn vẽ hình thánh nhân tay cầm quyển sách trên đề chữ “Mẹ Thiên Chúa”, tay cầm bút lông, biểu thị thánh nhân là tiến sĩ của Giáo hội công giáo.