Nếu xưa trong Kinh
Thánh có chuyện cụ già Eleazarô không thèm "giả bộ ăn của cúng"
để được tha chết (2 Mc 6,18 –28) thì ở Việt Nam cùng có thánh
Phêrô Lê Tùy không khai man mình là y sĩ, không giấu chức vụ
mình là linh mục theo yêu cầu của quan địa phương, để được sống
còn. Như cụ già Do Thái xưa, cái chết của cha để lại cho giáo
hữu Việt Nam và toàn cầu một lưu niệm sâu xa về đạo đức.
Phêrô Lê Tùy sinh
trưởng trong một gia đình nề nếp khá giả làng Bằng Sở, huyện
Thanh Trì, phủ Thường Tín, Hà Đông, nay thuộc giáo phận Hà Nội.
Năm 1773, năm cậu mở mắt chào đời cũng là năm hai thánh linh mục
Vinh Sơn Liêm và Castanẽda Gia lãnh triều thiên tử đạo tại Hà
Nội do án xử của chúa Trịnh Sâm. Cảm kích trước tấm gương hào
hùng ấy, khi cậu lớn lên, song thân đã lo liệu gởi cậu theo học
tại chủng viện Nam Định. Trong những năm học, cậu tỏ ra rất
thông minh, khôn ngoan và đạo đức. Sau khi lãnh chức phó tế,
thày Phêrô được cử đi giúp Đức cha De la Mothe Hậu lo việc
truyền giáo ở Nghệ An. Ít lâu sau, thày thụ phong linh mục, làm
phó xứ Đông Thành, Chân Lộc, rồi làm chánh xứ Nam Đường.
Cha Phêrô Tùy là
một linh mục vui tính, hiền hòa và rất nhiệt thành trong sứ vụ
chủ chăn. Dù ở đâu, dù chức vụ nào, cha cũng luôn sốt sắng chu
toàn nhiệm vụ của mình. Đức cha Hậu đã có lần khen ngợi những
đức tính và hoạt động của cha, ngài nói: "Không ai là không hài
lòng với cha Tùy". Trong 30 năm liền, nhà truyền giáo Lê tùy
hoạt động công khai đắc lực phục vụ giáo hội Việt Nam. Nhưng như
mọi linh mục khác, từ khi vua Minh Mạng ra chiếu chỉ cấm đạo
trên toàn quốc ngày 06.01.1833, cha phải hoạt động âm thầm trong
bóng tối.
Ngày 25.6.1833,
cha Tùy đến xức dầu cho một bệnh nhân gần chết ở họ Thanh Trai.
Đây là một họ đạo nhỏ, chem giữa làng mạc của lương dân. Một
nhóm người ngoại giáo đã bắt cha nộp cho quan huyện Thanh
Phương. Giáo hữu điều đình bỏ tiền xin chuộc, nhưng quan đặt
điều kiện cha phải khai mình là thày thuốc, chứ không phải là
linh mục. Cha Tùy cho rằng khai man như thế không tốt, nên khẳng
khái từ chối. Cha bị đóng gông áp giải về tỉnh đường Nghệ An.
Suốt thời gian trong tù, lúc nào cha cũng giữ được nét vui tươi,
hồn nhiên, cam đảm trước mọi khổ nhục. Thái độ đó làm nhiều
người thán phục.
Một hôm quan án
đòi cha ra công đường và nói: "Ông là đạo trưởng Gia Tô ?". Cha
đáp: "Phải, tôi là đạo trưởng". quan nói ngay: "Ông nghe ta đi,
ai thấy ông bị bắt cũng động lòng trắc ẩn. Không ai muốn ông
phải án tử hình, ta đây cũng vậy. Bây giờ ông nghe ta, làm một
tờ khai nói mình là lang y chữa bệnh, có thế ta mới cứu ông
được". Cha Tùy trả lời: "Tôi không sợ chết, vì chết cách nào tôi
cũng không ngại. Ai cũng phải chết. Dù chết trên chăn êm nệm ấm,
dầu bị cọp tha cá rỉa, dầu bị lột da hay xé xác làm trăm mảnh
cũng đều là chết thôi; cho nên tôi không sợ chết". Vì kính trọng
cha đã 60 tuổi, quan không truyền đánh đòn, chỉ đưa cha về ngục.
Suốt ba tháng tù,
cha được mọi người, từ quan tới lính, cùng các tù nhân khác qúy
mến. Họ nói với nhau: "Một người hiền từ nhân đức như vậy, mà bị
giam như một phạm nhân gian ác, thật là không phải. Chúng mình
chịu án phạt đã đành, chứ ông ấy nào có tội tình gì ?" Các quan
nhiều lần cho người dụ dỗ cha khai mình là y sĩ để khỏi chết,
nhưng trước sau cha vẫn xác định mình là linh mục.
Thời đó, luật nhà
nước cấm xử tử những người từ 60 tuổi trở lên. Đàng khác, đây
lại là thời kỳ dầu cuộc bách hại, nên chính các quan khi làm sớ
báo tin về kinh đô, chỉ nghĩ tội nhân sẽ phải nộp tiền phạt
thôi. Ai ngờ, vua Minh Mạng bất chấp luật lệ truyền thống nhân
đạo của dân tộc. Ngày 10.10.1833, các quan tỉnh Nghệ An nhận
được sắc chỉ của vua "Tên Tùy đã xưng là đạo trưởng và truyền
dạy tà đạo cho dân, phải trảm quyết".
Một tín hữu nghe
tin liền chạy đến nhà giam báo cho "tử tội" biết. Cha Tùy không
chút lo sợ, chỉ hỏi lại cho chính xác, rồi vui vẻ nói : "Bấy lâu
nay thật tôi không dám đợi trông ơn lớn lao như vậy". Ngài dùng
bữa tối như thường lệ, rồi lặng lẽ một mình, tránh mọi cuộc tiếp
xúc để dọn mình lãnh triều thiên tử đạo.
Sáng hôm sau
11.10.1833, ngày giáo hội thời đó kính Đức Maria là Mẹ Thiên
Chúa, cha Tùy tiến ra pháp trường chợ Quân Ban như đi dự hội, vẻ
mặt vui hớn hở, đến nỗi dân đi xem và quân lính đều nói : "Xưa
nay chưa thấy ai bị đem đi xử mà lại can đảm như thế". Một giáo
hữu trải chiếu ra, chứng nhân Đức Kitô quỳ xuống cầu nguyện, bên
cạnh là người lính cầm thẻ bài bằng gỗ ghi bản án:
"Can phạm từ lâu
học điều dị đoan, xưng mình là Đạo trưởng, lẩn trốn trong dân để
quyến rũ. Bắt được đã tra xét kỹ càng. Lệnh xử chém tức khắc để
răn kẻ khác".
Một tín hữu, ông
Bernado Thu đến xin quan đừng xử vội, để cha cầu nguyện giây
lát. Quan đồng ý và đưa mấy quan tiền cho theo tục lệ vua ban
cho tử tội mua sắm ăn bữa sau cùng. Cha Tùy không nhận, tiếp tục
cầu nguyện ít phút nũa. Sau đó, ông Thu đến lạy cha bốn lạy và
nói : "Giờ đây, cha sắp được về nơi vĩnh phúc đã bao lâu trông
đợi. Phần con, con ở lại chốn khóc lóc này, xin cha nhớ đến
con". Vị linh mục cũng lạy bốn lạy bốn lần đáp lễ và khuyên :
"Hỡi con, con hãy bền lòng vững chí, rồi con cũng được phần
thưởng muôn đời". Cảnh cha con từ biệt làm nhiều người xúc động
đến rơi lệ.
Sau đó, cha nói
với quân lính : "Tôi đã sẵn sàng". Tiếng thanh la vừa dứt, một
người lính vung gươm, đầu vị tử đạo rơi xuống, trong khi linh
hồn vút cao về Trời. Các tín hữu xin thi thể cha, khâm niệm vào
áo quan, rước về nhà xứ Tràng Nứa và an táng ở đấy. Sau này họ
dời hài cốt cha về xứ Yên Duyên, rồi đưa về nguyên quán ngài là
Bằng Sở. Nhiều người đến kính viếng mộ ngài đã được ơn lạ. Ông
Bernado Thu cũng làm chứng nhiều bệnh nhân được khỏi nhờ cầu
nguyện với cha Lê Tùy.
Ngày 27.05.1900,
Đức Lêo XIII suy tôn cha Phêrô Lê Tùy lên bậc Chân Phước. Ngày
19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên hàng Hiển
thánh.
Nguồn từ thư
viện Đa Minh
Trường thi tử Đạo.
Thánh Phêrô Lê Tuỳ
linh mục
Năm Quý Tỵ (1773) sinh thực Bằng Sở
Thanh trai có bệnh điêu linh
Trong làng bé nhỏ nghĩa tình giáo lương
Ði kẻ liệt cha đương giải tội
Hè nhau vào chúng vội trói tay
Giải về huyện lỵ trong ngày
Kể công lấy thưởng bọn này sá chi
Linh mục Phêrô Tùy bị bắt
Ðang lúc ban phép nhặt xức dầu
Thanh Trai người bệnh từ lâu
Trong làng bé nhỏ nghèo giàu giáo lương
Cha bị nộp Thanh Phương quan huyện
Quan muốn tha, tự nguyện giáo dân
Cùng nhau tiền bạc góp phần
Ðiều đình để chuộc xin cần quan tha
Ðặt điều kiện khai là thầy thuốc
Cha Phêrô bị buộc khai man
Ngài liền khẳng khái đôi hàng
Tôi là Linh mục sẵn sàng đơn khai
Bị gông cổ giải ngài lên tỉnh
Quan án hỏi cha tính lại coi
Giatô Ðạo Trưởng học đòi
Lệnh vua án tử phạt roi phủ đầu
Quan Tỉnh dụ nghe đâu Ðạo Trưởng
Tuổi sáu mươi được hưởng đặc ân
Linh mục dù chết ngàn lần
Tôi là Ðạo trưởng đâu cần man khai
Quan kính nể truyền sai giam ngục
Dâng trình vua phong tục nước nhà
Cao niên lớn tuổi được tha
Phạt tiền bắt chuộc đó là ý dân
Vua Minh Mạng bất cần luật lệ
Xử trảm Tùy cốt để răn đe
Chiêng cồng vọng tiếng vang nghe
Lý hình vung kiếm sáng lòe lưỡi gươm
Vị tự đạo hành hương nước Chúa
Là tôi trung nước hứa Thiên Ðàng
Xác Cha khâm liệm áo quan
Ðưa về Trang Nứa dân làng tiễn đưa
Nơi chôn cất thấy chưa ổn định
Ðược đem về giáo tỉnh Yên Duyên
Nơi đây cũng vẫn chưa yên
Bằng Sở nguyên quán gắn liền ngàn thu
Là Linh mục khiêm nhu đạo đức
Thuộc gia đình vào mực phong lưu
Ơn Thiên triệu Chúa dắt dìu
Tông đồ phục vụ gặp nhiều gian nan
Sau Linh mục đảm đang phó xứ
Trước Ðông Thành sau cử Lộc Chân
Sau lên Chánh sở lãnh phần
Nam Ðường xứ lớn giáo dân đông người
Ðức Cha Hậu ngỏ lời khen ngợi
Linh mục Tùy vui với anh em
Tông đồ sứ vụ ngày đêm
Công khai đắc lực gieo men Tin mừng
Cha kiên nhẫn tưng bừng hoạt động
Ba mươi năm cuộc sống giản đơn
Hiền hòa vui tính ai hơn
Yêu thương bác ái chẳng hờn ghét ai
Phúc tử đạo công khai Quý Tỵ (1833)
Lòng trung kiên chẳng bị chuộc mua
Roma phong thánh tới mùa
Suy tôn Chân Phước con vua Nước Trời
Lời bất hủ: Quan tra hỏi tại công đường: "Ông là đạo
trưởng Giatô phải không?". Cha đáp: "Phải tôi là đạo trưởng".
Quan nói ngay: "Ông nghe ta đi, ai thấy ông bị bắt cũng động
lòng trắc ẩn, không ai muốn ông phải bị án tử hình cả, ta đây
cũng vậy, Bây giờ ông nghe ta, làm một tờ khai nói mình là lang
y chữa bệnh có thế ta mới cứu được ông". Cha Tuỳ trả lời: "Tôi
không sợ chết, và chết cách nào tôi cũng không ngại. Ai cũng
phải chết, dù chết trên chăn êm nệm ấm, dầu bị cọp tha cá rỉa,
dầu bị lột da hay xé xác làm trăm mảnh cũng đều là chết thôi,
cho nên tôi không sợ chết". |